پروژه دانش

با خرید تخم ، جوجه یا مولد می توان شروع به کار کرد:تخم ها را خریده و جوجه ها را تفریخ کنید. این کار نیاز به سرمایه اولیه دارد و بعد از 2 سال نتیجه می دهد. 
جوجه های یک روزه خریداری کرده و تا رسیدن به مرحله مولد آنها را پرورش دهید. این روش، روش مناسبی است که در ایران متداول است. در انتخاب این روش باید به نگهداری جوجه ها دقت زیادی کرد تا مرگ و میر آنها به حداقل برسد.خریداری جوجه های 3 ماهه روش متداول دیگری است که می توانید استفاده کنید و اگر چه هزینه بر تر می باشد، اما آمار مرگ و میر آن نیز پایین تر است.
شترمرغ های یک ساله بخرید.این کار فرصت انتخاب پرندگان با کیفیت تر را در سال بلوغ جنسی فراهم می کند اما نیازمند سرمایه نسبتا بالایی است.
مولد های اصلاح شده خریداری کنید که این کار بسیار هزینه بر است اما بلافاصله شما را به سوددهی می رساند.

راهنمایی و توصیه های کاربردی جهت آغاز فعالیت پرورش شترمرغ
بخش اول: منابع تولید 
احداث مزرعه شترمرغ برای هر کسی پر ماجراست. برای راه اندازی مزرعه شترمرغ به زمین، نیروی کار، آب، مجوز و نقدینگی نیاز دارید. قبل از آغاز چنین پروژه ای برخی از جنبه های مورد نیاز را مورد بررسی قرار می دهیم.

زمین
باید بررسی کنید که چگونه از زمینی که در اختیار دارید استفاده کنید. بسته به اینکه چه گزینه هایی را در شروع کار در نظر گرفته اید باید تصمیم بگیرید که چه مقدار زمین برای جفت گیری، نگهداری جوجه ها، پرورش پرنده ها تا سن کشتار و تجهیزات جوجه کشی اختصاص دهید. ممکن است فضاهای دیگری را برای ساختمان های اداری، فروشگاه یا محل استراحت کارگران در نظر بگیرید.
گروه بندی معمول شترمرغ ها به صورت دسته های سه تایی یعنی یک نر و دو ماده است، اما شما ممکن است نگهداری جفتی ( یک نر و یک ماده)، یا دسته های چهارتایی ( یک نر و سه ماده) و یا نگهداری دسته جمعی (دو یا چند نر با دو یا چند ماده) در نظر بگیرید. ما نگهداری جفتی و یا سه تایی را توصیه می کنیم. چون کنترل عملکرد فردی هر پرنده امکان پذیر است. 
فضای مورد نیاز برای پرورش دسته سه تایی30 متر (32 یارد) در 50 متر (55 یارد) و در مجموع 1500 متر مربع است. البته این اندازه بدون هیچگونه عواقب جدی تقریبا به نصف قابل تقلیل می باشد اگرچه گردشگاه های بزرگتر با مکان های دویدن وسیع مطلوبتر بوده و به همین علت گردشگاه ها به صورت مستطیل در می آید تا مربع. 
جوجه ها طی چهار هفته اول زندگی به فضای کمی نیاز دارند. فضای 2 متر (2 یارد) در 10 متر (11 یارد) برای 20 جوجه کافی است، لیکن جوجه ها سرعت رشد چشمگیری دارند، با رشد جوجه ها نیاز به فضای پرورشی به سرعت افزایش می یابد. 
بسته به شرایط آب و هوایی، جوجه ها هنگام شب به سالن نیاز دارند. در صورت وجود منبع گرمایی، همه جوجه ها باید به این منبع گرمایی دسترسی داشته باشند. بر اساس احتیاجات بدنشان جوجه ها باید دور از حرارت بنشینند. وقتی جوجه ها مستقیما از هچر به زیر سایه بان در طول روز منتقل می شوند، در دو هفته اول به یک لامپ حرارتی در طول شب نیازدارند. سایه بان حتی به شکل سایه درخت عامل مهمی برای شترمرغ ها در هر سنی است. در مواقعی که در نظر دارید تجهیزات جوجه کشی مورد نیاز را خودتان داشته باشید باید ابعاد اتاق مورد نیاز را در نظر داشته باشید که بستگی به انکوباتور و هچر خریداری شده دارد. به یک اتاق برای انکوباتور، یک اتاق برای هچر، محلی برای تمیز کردن تخم ها و محلی اختیاری برای ذخیره تخمها قبل از قرار دادن در انکوباتور نیاز دارید.

کارگر
پرندگان بالغ باید دو بار در روز تغذیه شوند یک بار در اوایل روز و یک بار در وسط یا پایان عصر. جوجه ها باید حداقل پنج بار در روز سرکشی شوند، وقتی تخم ها هفته ای یکبار گذاشته شوند جوجه کشی به طور روزانه و هچینگ باید روزی دو بار بررسی شود. همه این کارها به نیروی کار انسانی نیاز دارد. عمل دیگری که نیاز شدیدی به نیروی کار دارد تمیز کردن لانه جوجه ها است تا جوجه ها از خوردن مدفوع باز داشته شوند ( بسته به تراکم، سطح و سن جوجه ها ) به طو ر مشابه، چیدن تخم ها در انکوباتور و نظافت هچر به زمان زیادی نیاز دارد. پس از اعمال مربوط به کارگران مزرعه، قسمت اعظم کار پرورش، نظارت است. پیشگیری بهتر از درمان است و بر طرف کردن نواقص پیش از بروز مشکل موجب صرفه جویی در وقت و هزینه می شود.
نظارت مداوم موثر است، اما بهترین حالت این است که مولد ها غیر از زمان خوراک دادن و جمع آوری تخم شترمرغ به حال خود رها شوند. انجام امور با یک شخص امکان پذیر است ولی استفاده از دو یا چند نفر آسان تر بوده و استرس کمتری به همراه دارد. باید در نظر داشته باشید که آیا وقت کافی دارید؟ از پرداخت هزینه کارگر یا کارگران مزرعه بر می آیید؟

آب 
پرندگان در طول شبانه روز به آب نیاز دارند. این موضوع را باید در طراحی لانه ها در نظر داشته باشید که احتمالا تأمین آب، هزینه ای را به شما تحمیل خواهد کرد. در آب و هوای سرد، ممکن است نیاز به نصب آبگرمکن هایی باشد تا دمای آب را برای همه پرنده ها در 20 درجه سانتیگراد ثابت نگه دارد و صرفا یخ نزدن آب کافی نیست. 
شترمرغ ها علاقه به نوشیدن آب در حین غذا خوردن دارند که این عمل موجب کثیف شدن سریع آب می شود و بنابراین باید به طور منظم آب تمیز در اختیارشان قرار گیرد. پرنده ها نیاز مداوم به آب دارند و همین بر مصرف غذای خشک تأثیر می گذارد. آب بسیار سرد یا گرم مصرف آب را تحت تأثیر قرار داده و اغلب موجب کاهش مصرف غذا می شود.

مجوز 
برای اینکه بدانید اخذ چه نوع مجوزهایی برای احداث مزرعه شترمرغ لازم است باید با مراکز مرتبط از جمله معاونت امور دام وزارت جهاد کشاورزی، سازمان دامپزشکی و یا معاونت های امور دام بخش طیور غیر مرسوم و سازمانهای مرتبط با پرورش شترمرغ منطقه مشورت کنید. در برخی کشورها نظیر آلمان باید دوره ای را در زمینه پرورش شترمرغ گذراند. خوشبختانه کشورهای دیگر تا این حد سختگیر نیستند و پرورش شترمرغ را همچون دیگر فعالیتهای مزرعه ای تلقی می کنند. نکات زیر را باید روشن کنید:
•    مجوز برای مالکیت پرندگان
•    مجوز برای حمل و نقل پرندگان
•    احداث چاه تلفات برای دفن پرنده های مرده
•    بازرسی های دامپزشکی
•    معیارهای امنیت زیستی (Bio Security) نظیر حوضچه ورودی وسایل نقلیه تا وسایل نقلیه هنگام ورود به مزرعه از داخل مواد ضد عفونی عبور کنند.
سوالات و موارد مهم را یادداشت کرده با کسی که در منطقه شما پرورش شترمرغ دارد صحبت کنید، آنها منبع با ارزشی برای کمک هستند.

مسائل اقتصادی و سرمایه گذاری
برای راه اندازی نیاز به سرمایه دارید. همچنین احتمالا ایده هایی در زمینه اینکه چه مقدار توانایی مالی برای این کار دارید، خواهید داشت. توصیه این است که دایره فعالیت را نصف کنید. در هر صورت از کسی وام نگیرید.
تنها وقتی فروش محصولاتتان را آغاز می کنید درک روشنی خواهید داشت که فعالیتتان سود آور بوده است یا خیر. اغلب اوقات مزرعه داران جدید بدون برنامه مقدار زیادی پول برای فراهم کردن شیک ترین تجهیزات صرف می کنند. مزرعه هایی شبیه به هتلها ی کوچک و کاملا غیر قابل کاربرد مشاهده شده اندکه وقتی به مراحل مهمی می رسند که عملا باید محصولاتشان را بازاریابی کنند بودجه شان به پایان رسیده است چون تولید به اندازه مورد انتظار نبوده است. توصیه این است که کار را ساده آغاز کنید. از امکانات موجود استفاده کنید. از قفس هایی که دارید، ساختمانهایی را که قبلا احداث شده اند استفاده کنید. آنچه ضروری است سرمایه گذاری در تهیه انکوباتور مناسب می باشد. یک انکوباتور خوب نتایج خوبی به همراه خواهد داشت که انکوباتور بد ندارد.

رکوردگیری 
در رکورد گیری باید قادر باشید برای هر لانه به سوالات زیر پاسخ دهید.
•    مولدها چه تعداد تخم گذاشته اند؟
•    هزینه تغذیه مولدها در یک سال چقدر شده است؟
•    میزان جوجه در آوری عملا چقدر بوده است ؟
•    چه تعداد از جوجه ها به سن کشتار رسیده اند؟
•    هزینه تغذیه هر جوجه تا سن کشتار چقدر است ؟ و از پاسخ این سوال محاسبه کنید.
•    هزینه تولید هر تخم چقدر است؟
•    هزینه تولید جوجه یک روزه چقدر است؟
•    هزینه پروار پرنده ها تا رسیدن به وزن مشخص چقدر است؟
•    هزینه ها را با در آمدها مقایسه کنید.
•    فروش پوسته تخم شترمرغ چقدر می شود؟ فروش پر؟ فروش پوست؟ فروش گوشت؟
با انجام محاسبات فوق به ازای هر لانه، قطعا قادر خواهید بود که بیشترین و مهم ترین بخش و کمترین آنها را مشخص کنید. اگر دسته سه تایی سود آور نیست، حذف کنید و ضرر را کاهش دهید.

بخش دوم - روشهای پرورش
گزینه های مختلفی برای پرورش شترمرغ وجود دارد.

1- چرخه کامل( Full Cycle) 
این حالت شکل معمول است. شما مولدهایی دارید که تخم می گذارند، انکوباسیون و جوجه کشی را انجام می دهید و سپس خودتان جوجه ها را تا رسیدن به سن کشتار پرورش می دهید. بهترین قسمت این روش این است که خودتان مسئول هر بخش هستید. اگر اشتباهی رخ دهد نمی توانید به جز خودتان کس دیگری را سرزنش کنید.
ممکن است محل جغرافیایی شما طوری باشد که هیچگونه تجهیزات انکوباسیونی در اطراف وجود نداشته باشد و شما مجبور باشید که این کار را خودتان انجام دهید. از طرف دیگر اگر مزرعه تان بزرگ است، ممکن است به افراد دیگری برای پرورش همه جوجه هایتان نیاز داشته باشید، زمین شما ممکن است محدود باشد یا ممکن است برای کاهش ریسک این کار را انجام دهید. بار مالی این نوع سرمایه گذاری وقتی همه مراحل را خودتان انجام دهید در بیشترین مقدار است. به طور کلی، با پیشرفت صنعت شترمرغ، کارها تخصصی تر شده و هر مزرعه دار تمایل دارد بر روی کاری که بهتر وارد است متمرکز شود. 

2- پرورش مولدها 
برخی از مزرعه داران، مولد پرورش داده و تخمهای آنها را می فروشند. این منبع درآمد آنها است.

3- تجهیزات جوجه کشی 
ممکن است بخواهید فقط تجهیزات جوجه کشی داشته باشید. مزرعه دارانی هستند که برای جوجه کشی تخمهایشان به شما پول پرداخت می کنند. ممکن است تخم شترمرغ را خریداری کرده و به صورت جوجه یکروزه به فروش برسانید.
یک سیستم جوجه کشی خوب بسیار گران بوده و بنابراین به سرمایه گذاری هنگفتی نیاز دارد. قبل از تصمیم گیری برای راه اندازی تجهیزات جوجه کشی لازم است تقاضای موجود در منطقه یا تأمین تخم ها را مورد ارزیابی قرار دهید. 
معمولا مزرعه داران برای قرار دادن تخم شترمرغ ها در ماشینتان مبلغ ثابتی را پرداخت کرده و برای هر جوجه ای که که تحویل می دهید نیز مبلغ بیشتری می پردازند. ثبت مشخصات تخم ها برای اینکه مالکان تخم ها جوجه های خود را تحویل بگیرند اهمیت فوق العاده ای دارد. 

4- پروار بندی جوجه ها 
کم هزینه ترین گزینه است. شما جوجه ها را در سن خاصی خریده و تا زمان کشتار پرورش می دهید. این گزینه به ویژه برای تازه کارها جالب است، مخصوصا اگر قرار داد خرید مجدد پرنده های کشتاری وجود داشته باشد، اما در این مواقع هوشیار باشید. در گذشته بسیاری از این برنامه های بیع متقابل به علت ناتوانی شخص پیشنهاد کننده چنین قرار دادهایی برای فروش محصول به قیمت مطلوب با شکست مواجه شده است. به عبارت دیگر به توافقات بیع متقابل عمل نشده و در برخی موارد پرنده ها روی دست مزرعه دار مانده و خود باید به بازار یابی آنها بپردازد.

5- گروه های منطقه ای 
برخی طرفدار گروههای منطقه ای هستند چون مزرعه داران توسط یکدیگر حمایت می شوند. کار گروهی از هر لحاظ مفید است. مزرعه داران همگی دارای مولد بوده و همه تخم شترمرغشان را به یک فرد تحویل می دهند. هر مزرعه دار به طور چرخشی هر هفته تعدادی از جوجه ها را تحویل می گیرد. این بدین معنی است که مزرعه دار اول همه جوجه های هفته اول را تحویل می گیرد. مزرعه دار دوم همه جوجه ها را هفته دوم و ..، سیستم کاملا تعاونی است به طوری که هیچ جوجه ای به حال خود رها نمی شود و مدیریت 5 جوجه به آسانی 20 جوجه است. مطلب دیگر اینکه همه کشاورزان از خوراک مشابهی استفاده می کنند که به تولید محصول یکنواخت کمک می کند. خرید عمده، قیمت مناسب تری را برای این مزرعه داران به همراه دارد.

صنعت جهانی شترمرغ 
تجربه نشان داده است که صنعت شترمرغ در برخی نواحی جغرافیایی به شدت ناپایدار است. نواحی ای که پرورش شترمرغ جدیدا آغاز شده معمولا با قیمت بالا ی پرنده زنده مواجه هستند ولی وقتی قیمت واقعی پرنده کشتار شده مشخص می شود افت می کنند. این الگو در سطح وسیع تری در همه جای دنیا دیده شده است.

بخش سوم – تغذیه
هزینه غذا 60% تا 70 % کل هزینه پرورش شترمرغ را تشکیل می دهد بنابراین درک آن در ابتدای آغاز به کار پرورش شترمرغ بسیار مهم است. متاسفانه پرورش دهندگان قدیمی و جدید حداقل آگاهی را از این موضوع دارند. 
نخست بعد اقتصادی را در نظر می گیریم. هزینه غذا به خودی خود مهم نیست بلکه تفاوت موجود در درآمد پرنده های پروار شده و هزینه تولید آن ها اهمیت دارد. علاوه بر محاسبه هزینه تخم، جوجه، پرنده آماده کشتار که همه فاکتورهای مهمی هستند، محاسبه افزایش در آمد حاصله از تولید بالاتر ( تعداد تخم، تعداد جوجه، کیلوگرم گوشت تولیدی و پوست بزرگتر) نیز اهمیت دارد. بنابراین بسیاری از مردم بدون بررسی قابلیت در تولید گزینه های مختلف و استنتاج از اینکه تغذیه بهتر موجب کاهش ضرر ناشی از عدم باروری، مشکلات جوجه در آوری و تلفات جوجه ها می شود، به دام ((کاهش)) هزینه های غذا گرفتار می شوند. یک جیره خوب باید دارای موارد زیر باشد.
•    علوفه نظیر یونجه برای تأمین فیبر با کیفیت
•    غلات نظیر ذرت برای تأمین انرژی
•    منبع پروتئینی نظیر سویا ی بدون پوسته
•    مواد معدنی پر مصرف و کم مصرف
•    ویتامین ها 
•    سایر افزودنیها نظیر اسیدهای آمینه و مخمر
تحقیقات گسترده ای توسط blue mountain در زمینه اجزای یک جیره خوب انجام شده است. سری به سایت http://www.blue-mountain.net بزنید. به عنوان مثال برای الیاف یونجه که داری سطوح مختلف پروتئین است، توصیه می شود که یونجه حداقل 18 درصد ترکیب جیره آماده را تشکیل دهد. یونجه مرغوب تر ویژگیهای مطلوب تر زیادی نظیر قابلیت هضم بهتر، ویتامین و مواد معدنی بیشتر دارد.
در مورد ذرت، باید بسیار تلاش کنید تا از ذرت دارای 8 درصد پروتئین استفاده کنید و نه از ذرت 6 درصد که دارای کیفیت پایینی است. سویا معمولا بین 44 تا 47 در صد پروتئین دارد که سویا با پوسته حاوی 44 در صد پروتئین است. همچنین ما به سویا به عنوان منبع پروتئین نگاه کرده و 47 درصد را توصیه می کنیم.
ویتامین ها و مواد معدنی، غنای جیره هستند. در اینجا علاوه بر مقدار، شکل ارائه آن در ترکیب با یکدیگر نیز مهم است تا شترمرغ ها بتوانند حد اکثر استفاده را از آنها ببرند. کلسیمی که به یک شکل خاص وجود دارد ممکن است برای شترمرغ ها غیر قابل هضم بوده و از این رو تعادل آن با فسفر به هم خورده و مشکلات جدیدی ایجاد نماید. در سایه توجه به تغذیه به همراه مدیریت خوب، مدیریت صحیح مزرعه و اصلاح نژاد است که پرنده های آماده کشتار برخلاف معمول تولید 30 – 25 کیلوگرم در استرالیا، در آفریقای جنوبی بیش از 45 کیلوگرم گوشت تولید می کنند.

بخش چهارم- بازاریابی
در حقیقت بازاریابی باید فصل اول باشد. بازاریابی مهم است و حتی قبل از اینکه به فعالیت در زمینه پرورش شترمرغ فکر کنید باید وجود تقاضا برای فرآورده های شترمرغ را مورد بررسی قرار دهید. بسته به اینکه در چه کشوری باشید، معمولا تقاضا برای گوشت تازه بیشتر از گوشت منجمد است. لیستی از مراکز فرآوری گوشت شترمرغ در منطقه را تهیه کنید. اطلاع حاصل کنید که آیا گوشت شما را می خرند و یا چه کسی خریدار گوشت شما است. بعضی اوقات تجاری وجود دارند که گوشت صادر می کنند. شما نیاز به بررسی دارید. شاید لازم باشد در برخی از نمایشگاههای محلی یا حتی نمایشگاههای بین المللی حضور یابید. آنوگا (Anuga) در کلن بزرگترین نمایشگاه گوشت در اروپاست، اما موارد دیگر نظیر SIAL در فرانسه و چین وجود دارد. هدف شما این است که با آنهایی که علاقمند به خرید گوشت شما هستند ارتباط برقرار کنید. در انگلستان و آمریکا بازارهایی وجود دارد که ارتباط مستقیم مصرف کننده و تولید کننده را فراهم می کنند. قبل از احداث مزرعه شترمرغ، لازم است برخی تحلیل های اساسی را در زمینه اینکه با پرنده های آماده کشتار چه کار کنید انجام دهید.

چه کسی خریدار گوشتهای شماست؟ 
در فروش گوشت شترمرغ، نحوه عرضه مهمترین عامل است. علاوه بر خود گوشت نحوه بسته بندی آن نیز مهم است هنوز مصرف کنندگان نا آگاهی وجود دارند که نحوه پخت گوشت شترمرغ را نمی دانند. این مانع را با آموزش و تهیه دستورالعمل پخت از بین ببرید. یکی از بهترین نحوه عرضه بسته های گوشت شترمرغ در مورد فرآوری کننده ای دیده شد که دستور العمل پخت را به همراه بسته های گوشت ارائه می کرد. کیفیت گوشت به عوامل بسیاری بستگی دارد اما عامل اول نحوه تغذیه پرندگان است. جیره متعادل موجب تولید گوشت خوشرنگ (قرمز روشن) می شود. جیره فقیر گوشت را به رنگ قرمز کم رنگ و تقریبا صورتی در می آورد که موجب از دست دادن مشتریان بالقوه می شود. گوشت خوب در معرض هوا به سرخی میرود در حالی که گوشت بد سیاه می شود. باید بدانید که اگر سیر شرایط یکسان باشد این حالت منعکس کننده نحوه تغذیه پرنده ها است. 

بازاریابی
ایجاد مزرعه شترمرغ آسان است. سودآور ساختن سرمایه گذاری به ارزیابی چگونگی بازاریابی فرآورده های حاصله از شترمرغ نیاز دارد. بهترین توصیه ای که می توانم برایتان داشته باشم این است که با مزرعه داران از دیگر مناطق ملاقاتی داشته باشید و پی ببرید که آنها محصولاتشان را چگونه و به چه قیمتی به فروش رسانده و تقاضای موجود را بررسی کنید. ممکن است فرآوری و بازاریابی را به عنوان بخشی از برنامه کلی مزرعه در نظر بگیرید.

پرنده های زنده
برخی ممکن است به قصد فروش پرنده زنده به پرورش اقدام کنند. اگر چه این امر به برگشت سرمایه در کوتاه مدت کمک کرده و بسته به کشور محل پرورش می تواند در آمد بالایی را به همراه داشته باشد، اما باید اتفاقاتی را که در صورت اشباع شدن بازار پرنده زنده و نبود تقاضای بیشتر برای پرنده زنده رخ می دهد، مد نظر داشته باشید. باید بررسی کنید که چه کسی و به چه قیمتی خریدار پرنده ها است. این مرحله تجاری شدن است.

تجهیزات کشتار 
زمانی که هیچ خریداری برای پرنده های آماده کشتار وجود ندارد، ممکن است لازم باشد کشتار و بازاریابی محصول را خودتان انجام دهید. لازم است که از نزدیک ترین کشتارگاه و هزینه کشتار اطلاع داشته و اگر واحدتان به حد کافی بزرگ باشد چنین تجهیزاتی را خود راه اندازی کنید.
در آفریقای جنوبی، اغلب کشاورزان صاحب چنین تجهیزاتی بوده و بر مبنای سهمیه بندی فعالیت می کنند. هر کس با خرید سهمیه، حق کشتار پرنده را خواهد داشت. لازم است بدانید که آیا کشتارگاه مورد تأیید اتحادیه اروپا است یا نه. در این حال بازار پر رونق اروپا-جایی که بالاترین تقاضا برای گوشت شترمرغ را دارد- به رویتان گشوده خواهد شد. کار دسته جمعی با دیگر مزرعه داران منطقه و احتمالا تشکیل تعاونی برای رسیدن به بازارهای بزرگتر مفید است.

بازاریابی فرآورده های گوشتی 
مشکل گوشت این است که در حالت تازه یک فرآورده فاسد شدنی است. گوشت شترمرغ باید هر چه سریعتر به فروش برسد و در صورتی که در خلا بسته بندی شود دوره نگهداری آن 21 روز است. در صورت انجماد، گوشت را می توان تا یک سال نگهداری کرد.

بازاریابی پوست شترمرغ 
بازار پوست شترمرغ بسیار بی ثبات است. در زمانهایی از سال هیچ کس پوست شما را نمی خرد و در زمانهای دیگر خریداران برای پوست شما صف می ایستند. نگران نباشید اگر کارها را درست انجام دهید محصول قابل فروشی خواهید داشت. پوست ها باید دارای شکل صحیح بوده و به درستی نگهداری شوند تا ارزش لازم را داشته باشند. در صورت بروز اشکال محصولی برای فروش نخواهید داشت. آن زمان که هر چیز مرتبط با پوست شترمرغ با ارزش بود دیگر به سر رسیده است. برای کسب اطلاعات در زمینه جدا سازی، ذخیره، حمل و نقل و درجه بندی پوست شترمرغ به سایت http://www.ostrichskinsupplies.comمراجعه کنید. به عنوان مثال پوست ها باید در درجه حرارت 4 تا 10 درجه سانتی گراد نگهداری شده و هیچگاه منجمد نشوند. تقاضای بازار برای پوست پاهای بزرگ از قسمت زانو تا نوک پا است.
برخی تعاونی ها در دام این طرز فکر می افتند که با دباغی پوست و فروش محصول نهایی در آمد بیشتری خواهند داشت. فریب نخورید و این کار را نکنید. پس از صرف مقدار زیادی پول و تحمل درد سر های مداوم در اثر سروکله زدن با دباغها و فرآوری کننده ها تازه باید به فکر فروش تان باشید. پوست نمک سود شده را بفروشید و پولتان را بدون درد سر دریافت کنید.

بازاریابی پر شترمرغ 
پتانسیل پنهانی برای بازار یابی پر شترمرغ وجود دارد. همچنانکه رازهای تمیز کردن و رنگ آمیزی پرهای شترمرغ آشکار نشده است. از پرهای شترمرغ می توان برای انواع مختلف تزئین نظیر تزئینات گیاهی، طراحی داخلی، لباسهای محلی و کلاه استفاده کرده یا آنرا به محصولاتی نظیر بوآ و جاروی پر تبدیل نمود. پر شترمرغ خاصیت آنتی استاتیک دارد که آن را برای صنعت نقاشی اتومبیل ایده آل می سازد اما کمتر کسی به چنین بازاری راه پیدا می کند. همچنین انواع مختلفی از پر وجود دارد. بهترین نوع، پرهای سفید طویل نر است، اما برای سایر پرها نظیر پرهای دم نیز تقاضا وجود دارد. برای مشاهده انواع مختلف پر شترمرغ به پایگاه http://www.ostrichfeathers.com مراجعه کنید. شاید این منبع در آمدی نباشد که در برآورد فروش اولیه روی آن حساب باز کنید، باید محلی برای فروش پر در نظر داشته باشید.

بازاریابی پوسته تخم شترمرغ
در روز 14 تخم ها را از نظر باروری امتحان کنید. تخمهای غیر بارور حذف می شوند. می توان محتویات این تخم ها را با ایجاد سوراخ کوچکی در انتهایشان، خالی کرده و داخل آن را ضدعفونی کرد. این پوسته های خالی تمیز و سفید رنگ نیز دارای ارزش هستند. جالب است که بسیاری از مردم آنها را صرفا به عنوان وسیله تزیینی در خانه نگهداری می کنند. برخی از افراد آنها را رنگ آمیزی کرده و به عنوان یادبود های مزرعه به فروش میرسانند. همچنین برخی از مردم از کنده کاری بر روی تخم ها وسایلی نظیر لوازم زینتی، لامپ یا ظرفهای ساده می سازند. همچنین بهتر است در ابتدا بر روی این منبع از در آمد حساب نکنید اما باید بدانید که یک فرآورده قابل فروش دارید.

نظرات دیگر
ایده های عجیبی در مورد فروش سایر فرآورده های شترمرغ مشاهده می شود. به عنوان مثال یک جوجه مرده را می توان به تاکسودرمی فرستاد. همچنین از پای شترمرغ زیرسیگاری ساخت. این مثالها واقعیت دارند و فقط برای این ذکر شده اند که بدانید در اطرافتان مزرعه داران مبتکری وجود دارند و در بازار رقابت آن کس برنده است که مبتکرتر باشد.

نحوه نگهداری شترمرغ
رفتار: شتر مرغها حیواناتی اجتماعی هستند. در طبیعت آنها درگله هایی متشکل از یک نر وچندین ماده زندگی می کنند.شتر مرغ حتی هنگامی که مریض یا زخمی شده هرگز نبایستی تنها باشد.
رقص والتس: این رفتار یکی از تیپیک ترین رفتارهای شتر مرغ است.
هنگامی که شتر مرغها سرحال هستند گاهی اوقات شروع به چرخیدن خیلی سریع دور محور بدن نموده و بالها را به طرف بالا برده و پرهای زیبایشان را به نمایش می گذارند.
گاهی اوقات این کار موجب سرگیجه زیاد آنها شده و به زمین می افتند.
نوک زدن: شتر مرغها بین 2000 تا 4000 بار در روز نوک می زنند.
هنگامی که شتر مرغها کسل هستند به هر چیزی نوک می زنند و اغلب اشیاء خطرناک را می بلعند(مانند ناخن، قاشق، چاقوی کوچک و ....)
نوک زدن به پر: این عمل تنها در پرندگانی اتفاق می افتد که در شرایط مزرعه ای متمرکز نگهداری می شوند و معمولاً رفتاری غیر عادی است.
اگر به شتر مرغها فقط کنسانتره داده شود آنها در طول بقیه روز کسل شده و بعضی از آنها ممکن است شروع به نوک زدن به پر سایرین نمایند. این مشکل معمولاً هنگامی که آنها مشغول تغذیه از علوفه به میزان کافی هستند کاهش می یابد.
له له زدن: هنگامی که شتر مرغ احساس گرما کند، نوکش را باز کرده و عمل تهویه انجام می دهد که درجه حرارت بدنش کاهش می یابد. به دلایلی آنها گاهی اوقات پرهایشان را از بدن شان باز نگه میدارند.
رفتار تهاجمی: در طول فصل تولید مثل شتر مرغهای نر میتوانند خطرناک باشند. زیرا آنها می خواهند از قلمرو خود در برابر مزاحم از جمله انسان دفاع کنند. قبل از حمله آنها در جایگیری با بالا بردن (بلند کردن) سینه خود نموده و بالهایشان را درحالیکه دمشان کاملاً سیخ شده بالا می گیرند.نرها با دهان کاملاً باز تولید صدای هیس می کنند.
معمولاً یک شتر مرغ مهاجم را می توان با تکان دادن یک چوب بلند روبروی سر شتر مرغ که تعدادی پر براق به انتهای آن چسبیده است ترساند.اگر هنگامی که شتر مرغ می خواهد به طرف شما حمله کند، دست خالی هستید یک راه حل این است که روی زمین دراز بکشید و اجازه بدهید که او دور شود.
نسبت گله ای: گر چه شتر مرغها از علفزارهای افریقا منشاء گرفته اند که درآنجا فضای زیادی دراختیار داشته اند ولی در پرورش بصورت متمرکز در مزرعه نیز نسبتاً عملکرد خوبی دارند. هر چند، ازدحام بویژه درمورد شتر مرغهای جوانتر عامل مهمی برای استرس است که می تواند منجر به تضعیف سیستم ایمنی و نتیجتاً تلفات بیشتری شود. پرندگان جوان بایستی در گروههای 15-10 تایی برای جلوگیری از استرس و بهینه کردن توان رشد آنها نگهداری شوند. جوجه ها بایستی قادر به رفتن بیرون از سالن از روز اول به شرطی که وضع هوا اجازه دهد باشند. این نکته حیاتی است زیرا که آنها نیاز به استفاده از نور مستقیم خورشید همانند فضای زیاد برای تحرک دارند. تحرک خوب به هضم خوب غذا کمک کرده و جوجه ها را شادابتر نگه می دارد.

راهنمایی نسبت گله ای و حداقل فضای مورد نیاز برای هر پرنده:

هدف تولید مثلی : هدف تولید مثل برای شترمرغها نگهداری و اصلاح وضع سلامت و عملکرد آنها میباشد به منظور دستیابی به سطح بالای تولید ، شتر مرغهای نر و ماده بایستی از لحاظ باروری و سلامتی در سطح بالایی باشند و نیز سرعت رشد جوجه و سلامت آنها در سطح بالا باشد.

آشنایی با بخشهای اصلی پرورش شترمرغ
الف.نگهداری مولد و تولید تخم
مدیریت مولدها به دو دوره عمده تقسیم می‌گردد:

دوره تولیدمثل
شترمرغ در دوره تولید مثل معمولا یکروز درمیان (با استراحت در فواصل زمانی معین) تخم می‌گذارد. تجربه نشان می‌دهد هرچه ماههای گرم سال بیشتر باشد فصل تولیدمثل شترمرغ نیز طولانی‌تر می‌شود. در بعضی مناطق این دوره گاه تا 10 ماه طول کشیده و محصولی بالغ بر 100 تخم به‌همراه دارد. در این دوره برای بدست آوردن بالاترین بازده، مولدها هرگز جابجا نمی‌شوند. 
مزرعه تولید تخم باید امکانات زیر را دارا باشد:
پن های تولیدمثل 
دانخوری (نباید صرفا به چرا اکتفا شود)
آبخوری
سایبان
آشیانه مخصوص تخمگذاری؛ مولدها خود به ساختن لانه و تخمگذاری اقدام می‌کنند. می‌توان آنها را به آشیانه دیگر که به شکل 8 ساخته شده هدایت کرد. این کار با قرار دادن تخم و پاشیدن ذرت در آن انجام می‌گیرد و غالبا مورد قبول مولدها واقع می‌شود.
حصارسیمی 5/1 متری برای ممانعت از درگیری نرها و ورود شغال که تخمها را خورده یا مولدها را می‌ترساند.
تعداد نر و ماده:
در این باره روشهای زیادی وجود دارد و انتخاب روش مناسب به شرایط مختلف و بازده تخمها در سالهای گذشته بستگی دارد. 
بعضی از روشهای تجربه شده: 
1 نر و 1 ماده
1 نر و 2 ماده
1 نر و 3 ماده نکته: بعضی نرها فقط یک ماده را قبول و بقیه را رها می‌کنند.
2 نر و 2 ماده 
2 نر و 3 ماده نکته: این دو روش موجب اشکالاتی در ثبت محصول است.در این روشها روش دوم (ا نر و2 ماده ) مناسبتر از بقیه و به صرفه‌تر به نظر میرسد.

تغذیه دوره تخمگذاری:
روش نامحدود: این روش مناسبترین روش است که مواد خوراکی در سطح مرتع به طور نامحدود در اختیار مولدها قرار گیرد. علل رجحان این روش: راحت، ارزان، موجب چاقی نمی‌شود. پرنده همیشه سیر و آرام و در حالت طبیعی است. 
نکته: در این روش اگر خوراک کمتر از مقدار کافی مصرف شود نیاز غذایی حیوان تامین نشده اثر سو‌ء خواهد گذاشت. علل کاهش مصرف از این قرار است: 
شرایط نامطلوب چراگاه. 
ناکافی بودن غذای مکمل. 
کیفیت پایین غذای مکمل مثل داشتن کپک یا مزه ناخوشایند 
چیدن کوبی بلافاصله قبل از دوره تولید.
پر یا مایه‌
انگل و بیماری. 
عوامل: وراثتی در خود مولدها 

اضطراب
روش محدود: خوراک به طور آماده در اختیار حیوان قرار می گیرد؛ این روش جایی مناسب است که علوفه در دسترس نباشد. 
نکته: در روش محدودباید از مصرف زیاد خوراک جلوگیری کردچرا که باعث چاقی شده واثر زیان‌باری بر باروری جنسی شترمرغ چه ماده و چه نر داردهمچنین مصرف بالای پروتیئن موجب اضطراب گرمایی ویا تولید تخمهای با پوسته خشک می‌گردد. 

دوره استراحت
چون در دوره تولید از هرگونه جابجایی و فعالیت غیرطبیعی در محیط مولدها باید اجتناب کرد؛ لذا عمده کارهای مربوط به مدیریت مولد در دوره استراحت انجام می‌گیرد:
پرکنی.
مبارزه با انگلهای خارجی مثل کـک، شپش، کنـه بوسیله افشانه‌های ضدعفونی.
مبارزه با انگلهای داخلی مثل کرم نواری و کرم پهن بوسیله دارو.
واکسیناسیون در برابر بیماریهایی مثل ادرارسبز، تورم‌ روده، نیوکاسل. 
نکته: در 3 مورد بالا مشاوره با متخصص الزامی است چون معالجات نادرست بسیارخطرناک وگاه موجب تلفات سنگین است.
جداکردن نرها و ماده‌ها.
تغذیه در دوره استراحت؛ خود به دو دوره تقسیم می‌شود:
دوره تعدیل وزن؛ غالبا مولدها احتیاج به کاهش وزن پیدا می‌کنند. این کار تا چند هفته به پایان دوره استراحت انجام می‌شود. جیره آن عبارت‌است از مکمل ویتامینی معدنی به همراه علوفه‌خشک یا تازه یا خوراک. نکته: هیچ نوع غله ای به مولدها داده نمی‌شود به استثنای مواردی مثل: بعد از پرکنی، مایه‌کوبی، هنگام بیماری یا هوای سرد حداکثر 300 گرم به هر پرنده.
دوره آمادگی جنسی؛ که در 2 تا 4 هفته پایانی دوره استراحت انجام می‌گیرد. جیره آن عبارت‌است از علوفه تازه با 400 گرم ذرت یا خوراک دارای 25 درصد غله و نیز مکمل فسفاته.
حذف شترمرغهای غیراقتصادی؛ برای تعیین صرفه اقتصادی باید در پرونده هر مولد این موارد مشخص شود:
کم و کیف جفتگیری آن.
تاریخ روزهای بدون جفتگیری.
تعداد، تاریخ، وزن واندازه همه تخمهای آن.
وزن، اندازه و تاریخ و ساعت تولد همه جوجه‌های آن.
تعداد و تاریخ تخمهای بدون نطفه.
تعداد و تاریخ تخمهای با جنین مرده.
تعداد و تاریخ تخمهایی که جوجه با عمرکوتاه دارد.
نکته: عوامل مؤثر بر کمیت وکیفیت تخم هر مولد از قرار زیر است:
سن مولد؛ معمولا نرها از5/2 و ماده‌ها از 2 سالگی تولیدمثل می‌کنند و بعد در 6-5 سالگی به سقف تولید می‌رسند.
نسبت نر و ماده؛ 1 نر به2 یا 3 ماده مناسب است.
تغذیه.
باران.
انگلها.
اضطراب؛ که می تواند علت آن سروصدا، حیوانات وحشی و سگها یا حتی درگیری نرها باشد.
عوامل وراثتی و همخونی.
ب.جوجه‌کشی

طبیعی:
اگرچه جوجه‌کشی به صورت طبیعی آسانتر است ولی به همان نسبت سودآوری کمتری دارد چون شترمرغ در هنگام خوابیدن روی تخم و نگهداری جوجه تخمگذاری نمی‌کند. برای کرچ شدن شترمرغ حداقل 5 تخم لازم است والا پرنده به تخمگذاری ادامه می‌دهد. تعداد تخمی که جفت مولد می‌توانند تفریخ کنند حدود 20 عدد است. 

مصنوعی: مقدمات
جمع‌آوری تخمها؛ هرروز ترجیحا صبح زودیا غروب.
ضدعفونی تخمها؛ به دو روش شستن(5 گرم virkon-s در 1 لیتر آب ولرم برای شستشویا در نیم لیتر برای افشانه تخمها ودستگاه. ( آب سرد موجب مَکش میکروبها به داخل تخم می‌شود) یا گازدادن(80 گرم پرمنگنات پتاسیم و130میلی‌لیتر محلول 4 درصد فرمالین برای 3 مترمکعب دستگاه)
نگهداری تخمها؛ که نباید بیش از 1 هفته طول بکشد باید در دمایی بین 15 تا 20 و رطوبتی بین 75 تا 80 درصد باشد. تخمها به صورت عمودی و با روزی 1 بار چرخش نگهداری می شوند. بعداز حمل ونقل طولانی باید حداقل 12 ساعت بی‌حرکت بماند.
گرم کردن تخمها؛ قبل از گذاردن در دستگاه باید 12 ساعت در اتاق 25 درجه گرم شوند. 

دستگاه:
دما؛ 36 درجه با نوسان حداکثر 5/0 (حتی نوسان 1 تا 5/1 درجه منجر به 50درصد تلفات می‌گردد).
رطوبت؛ بین 26 تا 34 درصد.
کیسه زرده؛ اگر پایین باشد جنین از بین می‌رود.(محل کیسه باچراغ مشخص وبا مداد علامتگذاری شود).
وضعیت تخمها؛ بر اساس روشهای استاندارد 
چرخاندن تخمها؛ اگر دستگاه خودکار نیست 3 بار در شبانه روز.
جریان هوا؛ 50 لیتر در ساعت برای هر تخم.(افزایش گازکربنیک خطرناکتر از کاهش دماست لذا هنگام قطع برق یا نقص هواکش باید درها را نیمه باز گذارد).
هچر؛ یک واحد کامل جوجه‌کشی به جز اتاقهای شستشو، نگهداری و گرم‌کننده تخم، ستر و جوجه‌کشی باید مجهز به هچر برای سلامت کامل جوجه‌ها باشد.
ج.پرورش جوجه و پرواربندی
نگهداری جوجه تا 3 ماهگی
روش طبیعی(با مادر):
دایه: یک مولد آرام و اهلی که تجربه جوجه‌کشی به همراه جثه ای بزرگ دارد اگر پذیرنده جوجه‌های غریبه باشد مناسبترین مورد برای پرورش طبیعی جوجه است. چون به جز 15 الی 20 جوجه خودش، می تواند در ماههای سرد 10 الی 15 و در ماههای گرم تا 40 جوجه دیگر را پرورش دهد. زمان جدا کردن جوجه‌ها از دایه بسته به نظر مزرعه‌دار است. غالبا بعد یک ‌ماه می‌توان آنها را جدا کرد و جوجه‌های جدیدی جایگزین نمود. از آنجا که مولدها هنگام نگهداری از جوجه تخمگذاری ندارند معمولا روش طبیعی مورد توجه مزرعه‌داران واقع نمی‌شود. 
روش مصنوعی(بدون مادر):
بعد از خشک کردن جوجه‌ها و ضدعفونی کردن ناف، آنها را به سالنی با شرایط زیر منتقل می‌کنند:(با احتیاط و جلوگیری از بروزسرماخوردگی)
قسمت مجزا برای جوجه‌های 1 تا 7 روزه؛ 10 متر به ازای 50 جوجه(این محل را باید هر روز توسعه داد به گونه ای که بعد از یک ‌ماه هر جوجه 1 متر جا داشته باشد)
دمای هوا وکف؛ 26 درجه
ضدعفونی شده 
کف یکپارچه؛(اگر بتونی است عایق‌بندی شود)
هر 5 جوجه 1 دانخوری و آبخوری پر؛(نباید طوری باشد که جوجه در آن بیفتد و گیر کند)
تهویه مطبوع بدون جریان مستقیم سرد
خروجی به سمت بهاربند؛(بعد از 2 هفته می‌توان در هوای مساعد جوجه‌ها را برای چرا خارج کرد)
نکته: عوامل مرگ و میر جوجه‌ها:
عوامل قبل از تولد؛ مثل سوء تغذیه مولدها، تازه نبودن تخم، روشهای غلط و بهداشت پایین جوجه‌کشی
غذای نامناسب؛ مثل غذای درشت
شرایط بد سالن؛ مثل تراکم بالا، گرما و عدم تهویه، سرما و نوسانات شدید دما
انگلهای داخلی و خارجی و بیماریها
اضطراب؛ تقریبا مهمترین عامل تلفات جوجه است. چون موجب رفتار غیرعادی مثل خوردن پر، علف، چوب، سنگ و.. می‌شود. مهمترین عامل اضطراب جابجا کردن جوجه‌هاست. از عوامل دیگر می‌توان به گرفتن زیاد جوجه‌ها، سروصدا، جانوران موذی وپرندگان مزاحم، تغییرات شدید خوراک و دما و برنامه‌های روزانه، بیماری و انگل و کافی نبودن محیط تحرک اشاره کرد. چریدن دریونجه‌زار و قراردادن مولدهای حذف شده به عنوان دایه می‌تواند آرام‌بخش باشد. 
2- نگهداری بعد از 3 ماهگی 
در این هنگام جوجه بحرانها را پشت‌سر گذاشته لکن نباید نکاتی مثل مبارزه با بیماری و انگل، تراکم مناسب و تغذیه صحیح را فراموش کرد.
د.کشتار و فرآوری
یک کشتارگاه مجهز شترمرغ؛ شامل قسمتهای کشتار، تجزیه، بسته‌بندی گوشت، تونل انجماد، سردخانه، بسته بندی پر و دباغی چرم است که البته کارگاهها و کارخانجات تبدیلی (مثل کارگاه کیف و کفش…و کارخانه ژامبون و کنسرو…)می‌تواند مکمل خوبی برای آن باشد

مشکلات رفتاری 
مشکلات رفتاری در شترمرغها بیشتر ناشی از ورش باد تند ، تراکم زیاد و دیگر مسایل ناسازگار می باشد .عارضه پرخواری معمولا توسط پرندگان خسته یا در محیط تراکم آغاز میشود. در صورت بروز این عارضه از بین بردن آن بسیار مشکل است .
روشهای استفاده از Hubcap ( وسیله ای جهت مشغول نمودن شتر مرغها ) درجایگاه نگهداری و دیگر اسباب بازیها به حل این مشکل کمک میکند .همچنین جدا سازی پرندگان یا استفاده از جایگاه نگهداری با مساحت بیشتر می تواند مشکل را تا حد زیادی مرتفع نماید.آسمان نگری هم یکی از مشکلات رفتاری است که د رپرندگانی که مدتهای طولانی در محوطه محدود نگهداری شده اند مشاهده میشود . بنظر میرسد این رفتار بیشتر در شرایط آ ب و هوایی شمالی که درطول زمستان جوجه شتر مرغها در داخل جایگاه محدود نگهداری میشود دیده میشود . خارج کردن آنها از جایگاه محدود موجب حل مشکل میشود . تهاجم شتر مرغهای نر یا ماده یک رفتار طبیعی به منظور حفظ قلمرو میباشد . شتر مرغه انیز قلمرو خود را حفظ نموده حالت تهاجمی پیدا میکنند . جداسازی ساده آغلها و ایجاد فضای بیشتر برای شترمرغها ی ماده که امکان فرار از مسیر تهاجمی نرها را داشته باشند در حل مشکل کمک نموده و در پیشگیری از بروز صدمات موثر میباشد .اموهای ماده بیشتر از گونه های دیگر مهاجم میباشند و اجازه دادن به اموها جهت جفت یابی ، جداسازی اموهای نر وماده و فراهم ساختن مساحت بیشتر برای اموها از ایجاد و پیشرفت این عارضه جلوگیری خواهد نمود .

جوجه کشی مصنوعی شترمرغ
شتر مرغ ماده معمولاً بین ساعت 4 تا 7 بعدازظهر تخمگذاری می کند. بلافاصله بعد از تخم گذاری بایستی تخم ها توسط کارگر جمع آوری شده و به محل جوجه کشی منتقل شوند. 
دوران جوجه کشی 42 روز می باشد. درجه حرازرت دستگاه جوجه کشی 3/36 درجه سانتی گراد و رطوبت در حدود 20 تا 25 درصد است. وزن تخم به طور متوسط در حدود 5/1 کیلوگرم بوده و در پایان دوران جوجه کشی بایستی در حدود 13 تا 15 درصد از وزن تخم کاهش پیدا کند. در غیراینصورت ممکن است مشکلاتی در جوجه در آوری ایجاد گردد. معمولاً تخم ها به مدت یک هفته جمع آوری و در درجه حرارت و رطوبت مناسب نگهداری شده و سپس تخم های بی نطفه از دستگاه خارج می گردند. درروز سی و هشتم تخم ها به هچر منتقل شده و تا زمان خروج از تخم در دستگاه باقی می مانند. بهتر است جهت خشک شدن و فعالیت نسبی پرنده، به او اجازه داد تا به مدت 6 تا 12 ساعت دردستگاه هچر باقی بماند و سپس خارج گردد. بهداشت دستگاه و سالن جوجه کشی بسیار مهم بوده و بایستی حتی الامکان از ورود افراد متفرقه به محیط جوجه کشی خودداری شود. جوجه ها به هنگام تولد وزنی در حدود700 تا 1000 گرم دارند. بند ناف توسط آیودین ضدعفونی می گردد. کف بینی های هچری نیز باید اصطکاک کافی داشته باشند تا از بازشدن پاها درجوجه جلوگیری به عمل آید. چنانچه جوجه نتواند از تخم خارج شود بایستی به جوجه کمک شود. این امر نیاز به کسب تجربه کافی داشته و هر گونه مداخله عجولانه سبب نتایج منفی درهچ خواهدشد.

پرورش جوجه
پس از خروج از تخم جوجه ها بایستی درحرارت 30 تا 32 درجه سانتی گراد قرار گیرند. بهتر است این حرارت در زیر منبع حرارتی (لامپ هیتر، مادر مصنوعی) برای جوجه مهیا شده و اجازه انتخاب را برای جوجه فراهم آورد. در صورتی که شرایط جوی اجازه دهد می تواند جوجه را 24 ساعت بعداز درآمدن از تخم در فضای آزاد قرارداد. مراقبت از جوجه در سنین اولیه بایستی با دقت انجام شود. بهداشت سالن کاملاً رعایت شده و شب ها شرایط مناسب از نظر دما و تهویه برای جوجه ها فراهم شود. عفونت کیسه زرده از متداول ترین علل مرگ و میر جوجه ها تا سن حدود 14 روزه گی است. این عفونت می تواند از طریق تخم، دستگاه جوجه کشی، بندناف و نیز غذا و خوردن مدفوع(از طریق روده) به کیسه زرده منتقل شود. عدم جذب به موقع کیسه زرده باعث عفونت و مرگ جوجه خواهد شد. هرگونه استرس نیز می تواند شرایط را برای باقی مانده کیسه زرده در بدن جوجه و عفونت آن فراهم نماید. از دیگر علل مرگ و میر در جوجه ها را می تواند عفونت های باکتریایی، اسهال و مشکلات فیزیکی پانام برد. غذا 24 ساعت بعداز هچ بایستی در اختیار جوجه قرار گیرد. غذا بایستی دارای انرژی و پروتئین بالا و از نظر املاح معدنی وویتامین ها بالانس باشد. چند روزی طول می کشد تا جوجه خوردن آب و غذا را بیاموزد واین مدت زمان کافی را برای جذب کیسه زرده فراهم می نماید. قرار دادن یک جوجه بزرگ تر در میان جوجه های تازه به دنیا آمده عمل آموختن خوردن و آشامیدن را به جوجه ها آسان می سازد. جوجه های مریض و غیرفعال را بایستی سریعاً از سایر پرندگان جدا نموده و در فضای دیگر تحت درمان قرار داد.
انباشتگی اجسام خارجی از قبیل سنگ، چوب و ساقه در پیش معده و سنگدان از دیگر عوامل مرگ و میر جوجه ها تا سن چهارماهگی می باشد. هرگونه استرس از قبیل بالانس نبودن جیره (از نظر موادغذایی ، مواد معدنی وویتامینه و غیره) نیز بیماری و عدم آرامش و سلامت پرنده می تواند به این مسأله منجر گردد. بنابراین حتی الامکان سعی شود محیط پرورش جوجه ها عاری از هرگونه اجسام خارجی باشد. واکسیناسیون جوجه ها علیه بیماری نیوکاسل در کشورمان الزامی است. تلفات ناشی از این بیماری توسط بعضی از مزارع در ایران گزارش شده است. جوجه ها به بیماری آنتروتوکسمی نیز حساس هستند. واکسیناسیون جوجه علیه این بیماری توصیه می گردد. این بیماری غیرواگیر بوده و عامل اصلی آن استرس است. (تغییرات جیره حمل و نقل، ترس، تراکم جوجه هاو....) جوجه ها به سرعت رشد کرده و درسن یک ماهگی در حدود 3 تا 6 کیلوگرم وزن دارند. با افزایش سن جوجه ها بایستی فضای بیشتری در اختیار آنان قرار داد. گردشگاه جوجه ها بایستی دارای سایبان بوده و خاک بهترین انتخاب به عنوان بستر می باشد. بستر فضای مسقف بهتر است از جنس بتن باشد تا به راحتی بتوان آن را شست وشو داد و ضدعفونی کرد. در بعضی از مزارع از سیستم حرارت زیرزمینی به عنوان منبع حرارت استفاده می نمایند.
این مسأله باعث گرمی بستر و آرامش پرنده و نیز کاهش تلفات ناشی از عفونت کیسه زرده خواهد شد. در سن سه ماهگی جوجه ها وزنی بین 20 تا 30 کیلوگرم خواهند داشت. بعداز سن 3 ماهگی جوجه ها نسبتاً مقاوم بوده و تلفات کاهش می یابد. بعداز سن 3 ماهگی بیشتر تلفات ناشی از مسائل فیزیکی است. از سن سه ماهگی تا پایان یکسالگی (زمان کشتار) جوجه ها در فضاهای محصور نگهداری می شوند. معمولاً به ازاء هر پرنده، حداقل 50 متر مربع فضای گردشگاه در اختیار قرار می گیرد. فضای سایبان برای هرپرنده نیز 5 متر مربع است. بنابراین بعداز سن سه ماهگی پرندگان نیاز به سالن های بسته نخواهند داشت. بعداز سن سه ماهگی پرندگان به سرما و گرما بسیار مقاوم هستند. پرندگانی که به عنوان مولد انتخاب می شوند بعداز سن یکسالگی از جیره های نگهداری استفاده می نمایند.

تغذیه در جوجه های شترمرغ
تغذیه جوجه شترمرغها مسئله ای بسیار مهم جهت آغاز و تداوم رشدی خوب و موثر است که در دراز مدت می تواند بر روی آینده تولیدی پرندگان نیز بسیار موثر باشد. در طی سه ماه اول، پرورش، جوجه‌ها بسیار حساس بوده و درصد تلفات آنان بیشتر از سنین دیگر می‌باشند. برای به حداقل رساندن تلفات رعایت کامل بهداشت و تغذیه مناسب و دقیق امری ضروری است. برای دستیابی به بازده بیشینه در امر خوراک دهی پرندگان می توان از راه کارهائی ساده استفاده نمود که در ادامه مقاله به برخی از آنها اشاره می گردد: 

استفاده از سنگریزه در خوراک 
به‌منظور خرد شدن غذا در سنگدان، شترمرغ نیاز به تکه‌های کوچک سنگریزه دارد. تا زمانی‌که جوجه‌ها از طریق گردش و چرا به چنین منابعی دست نیافته‌اند بایستی به غذای آنان سنگریزه اضافه گردد. سنگریزه‌ها بایستی نصف اندازه ناخن انگشت پرنده باشند. برای جوجه‌های تازه متولد شده این اندازه در حد یک دانه برنج است. 
بعضی از پرورش‌دهندگان، سنگریزه یا ماسه زبر و خشن را به‌طور آزاد در اختیار جوجه‌ها قرار ‌می‌دهند (شن و ماسه باید کاملاً خشک باشد) و بعضی دیگر به‌دلیل ترس از انباشتگی معده یا روده حیوان قویاً این روش را رد می‌نمایند. آنها اضافه نمودن این مواد را به جیره ترجیح می‌دهند. ? تا ? سنگریزه کوچک برای هر جوجه در روز کافی به‌نظر می‌رسد. البته برخی منابع نیز سنگریزه را فقط بعد از سه هفتگی پیشنهاد می‌کنند. توجه داشته باشید که سنگ‌های صنعتی به‌دلیل امکان بروز یبوست نبایستی مورد استفاده قرار گیرند.

ویتامین‌ها
اضافه نمودن ویتامین‌های محلول به آب آشامیدنی براساس دستورالعمل مصرفی کارخانه در دو تا سه هفته اول پرورش جوجه برای افزایش مقاومت در مقابل بیماری‌ها، توصیه می‌گردد. بسیاری از ویتامینها تاثیرات مستقیم یا غیر مستقیم در رشد و بازده پرندگان دارند. به طور مثال در هنگام بروز استرسهای گوناگون از قبیل استرسهای گرمائی استفاده از ویتامین C می تواند تاثیرات بسیار خوبی در کاهش اینگونه تنشها داشته باشد.
خوراندن کود
فلورمیکروبی لازم جهت هضم میکروبی در روده کور و بزرگ جوجه در اولین روزهای زندگی شکل می‌گیرد. در حیات وحش این فرآیند با بلعیدن مدفوع والدین به‌عنوان اولین غذا صورت می‌پذیرد. کود حاوی جمعیت باکتری‌های مورد نیاز پرنده است. به این منظور بعضی از پرورش‌دهندگان کود تازه پرندگان بالغ را برای جوجه‌ها توصیه می‌نمایند. البته خطر انتقال انگل‌های روده‌ای و عوامل بیماری‌زا به جوجه‌ها وجود دارد (در برخی کشورها خوراندن کود ممنوع است). حداقل برای جلوگیری از انتقال انگل‌ها و عوامل بیماری‌زای خاص شترمرغ، بعضی از پرورش‌دهندگان، کود تازه گاو را پیشنهاد می‌نمایند. این روش مورد بحث بسیار بوده و توسط بعضی از پرورش‌دهندگان رد شده است. 
در طی روزهای اول زندگی، جوجه‌ها مدفوع خود را می‌خورند که این امر باعث بروز مشکلات بهداشتی فوق‌الاشاره می‌شود. برای جلوگیری از این خطرات، مدفوع بایستی مرتباً جمع‌آوری گردد. در بعضی از مزارع آمریکا جوجه‌ها ابتدا روی توری‌های فلزی پرورش می‌یابند تا مدفوع از دسترس آنها خارج گردد. 

آب آشامیدنی 
به همراه اولین وعده غذا در دو یا سه روزگی، بایستی آب نیز در اختیار جوجه‌ها قرار گیرد. پرندگان بایستی همانند غذا خوردن چگونگی آشامیدن آب را نیز یاد بگیرند. رنگی نمودن آب توسط رنگ‌های خوراکی و یا چسباندن یک عکس رنگی در داخل آبخوری باعث جذب پرندگان می‌گردد. آبخوری‌ها نبایستی در ارتفاع بلند قرار گرفته و باید توسط یک شیء سنگین (مثل یک سنگ) مهار شوند. به ازاء هر سه دانخوری، یک آبخوری در نظر گرفته می‌شود. 
جوجه‌ها چه در پناهگاه نگهداری شوند و چه در محوطه باز، آب مصرفی و مدفوع و ادرار آنها بایستی کاملاً کنترل گردد. ادرار طبیعی به رنگ سفید است. انتظار می‌رود جوجه‌های ضعیف آب بیشتری خورده و در نتیجه دچار اسهال شوند. در این صورت پیشنهاد می‌شود ? تا ? بار در روز و به مدت محدود آب در اختیار جوجه‌ها قرار گیرد. به‌عنوان یک قاعده کلی میزان آب بایستی ?/? تا ? برابر مقدار غذای کنسانتره باشد. 
آبخوری‌ها بایستی به‌طور روزانه تمیز و با آب تازه پر شوند. جوجه‌ها و پرندگان در حال رشد هرگز نباید آب مانده و گرم استفاده نمایند. اگرچه هیچ‌گونه مدرک علمی در این رابطه وجود ندارد، ولی این مسئله موجب بیماری و تلفات می‌شود. بنابراین نبایستی آبخوری‌ها در معرض نور مستقیم خورشید قرار گیرند.

تغذیه جوجه‌ها با علوفه
جوجه‌ها به‌ محض عادت به غذاخوردن، به علوفه‌? تازه علاقه پیدا می‌کنند، زیرا علوفه تازه محرک اشتهاء است. لذا علاوه بر غذای آردی بایستی علوفه خرد شده مثل گزنه، شبدر، یونجه و کلم سه تا چهار بار در روز اضافه گردد. به‌دلیل خطر بروز انباشتگی باید توجه داشت که در طی ماه اول فقط از برگ علوفه مصرف شده و از ساقه آنها استفاده نگردد. می‌توان بوته‌ها تازه یونجه یا شبدر را در حدود ارتفاع سر جوجه‌ها آویزان کرد. با خوردن برگ‌ها توسط جوجه‌ها می‌توان بوته عاری از برگ را جمع‌آوری نمود. علوفه? مانده و پژمرده نیز سبب مشکلات گوارشی می‌شود. لذا علوفه سبز را بایستی به مقداری در اختیار جوجه‌ها گذاشت که در عرض دو ساعت خورده شود. 
چنانچه به‌عللی دسترسی به علوفه سبز ممکن نباشد می‌توان از شبدر و یونجه خشک به‌عنوان جایگزین ااستفاده نمود. به‌هرحال علوفه خشک یا تازه بایستی به قطعات ریز خرد شوند. اندازه قطعات برای جوجه‌های جوان بایستی ? میلی‌متر و در هر صورت همیشه کمتر از طول انگشت کوچک پرنده باشد. مقدار علوفه با افزایش سن جوجه‌ها افزایش یافته و ممکن است در سن ؟ هفتگی به ؟ درصد میزان غذای خشک برسد.

نکاتی در مورد ساخت دان جوجه شترمرغ
علاوه‌بر خود جیره، مقادیر کمی علوفه سبز خرد شده برای تحریک اشتهاء و تأمین ویتامین‌ها و پروتئین‌ها اضافه می‌گردد. اضافه کردن تکه‌های هویج و بالاخره تکه‌های ریز تخم‌مرغ کاملاً جوشیده و سفت شده به غذای خشک در دو هفته اول مفید بوده است. 
در میان غذاهای آماده تجاری برای سایر گونه‌های حیوانی، غذای آغازین جوجه بوقلمون و جوجه مرغ (حداقل دارای ?? درصد پروتئین خام و ?/?? مگاژول در کیلوگرم انرژی قابل سوخت و ساز) به‌شرطی‌که داری داروهای ضدکوکسیدیوز یونوفور نباشد برای جوجه شترمرغ‌ها مناسب است. به‌دلیل کم بودن الیاف خام و به‌منظور بهبود بخشیدن به ساختار دان آغازین ماکیان که اغلب به‌دلیل ریزی بیش از حد برای جوجه شترمرغ مناسب نمی‌باشد باید بین ? تا ?? درصد (بسته به سن جوجه) یونجه یا شبدر ریزه شده به غذای آنان اضافه شود. همچنین به‌دلیل ناکافی بودن کلسیم و فسفر این جیره‌ها افزودن فسفات کلسیم، یا پودر استخوان یا خرده صدف و یا سنگریزه‌های آهکی توصیه می‌گردد.

روش غذادهی
درست قبل از اینکه جوجه شترمرغ پوسته تخم را بشکند کیسه? زرده را از طریق ناف به محوطه? شکمی جذب می‌کند. وزن زرده ممکن است تا حدود یک سوم وزن زمان هیچ جوجه باشد. کیسه زده به‌عنوان یک منبع غذائی باعث می‌گردد که جوجه‌ها ? تا ? روز اول زندگی را بدون غذا و مایعات زندگی کرده و نیازی به غذای کمکی نداشته باشند. بنابراین کاهش وزن بدن در ریاطی روزهای اولیه طبیعی است. 
علی‌رغم این حقیقت جوجه‌ها بایستی به‌محض سرپاشدن یعنی در یک یا دو روزگی به غذا و آب دسترسی داشته باشند. جوجه شترمرغ‌ها مجبور هستند غذا خوردن را یاد بگیرند. البته آنها به‌طور غریزی به جستجوی غذا می‌روند ولی قادر به تشخیص غذا در دانخوری‌ها نمی‌باشند. در صورت عدم مراقبت کافی احتمال تلف شدن جوجه‌ها در اثر گرسنگی و یا بلعیدن اشیاء و در نتیجه انباشتگی معده یا روده وجود دارد. بدین‌منظور بهتر است جوجه‌ها برروی بستر سیمانی، حصیر پلاستیکی یا گونی پرورش داده شوند. کف و مواد بستر به‌کار رفته بایستی مرتباً تمیز و شسته شوند. تنها از سن حدود ? ماهگی به‌بعد مواد بستری دیگری مثل شن و ماسه و یا پوشال توصیه می‌گردد. 
برای عادت دادن جوجه‌ها به غذای موجود در دانخوری بایستی گردشگاه آنان کوچک در نظر گرفته شود (کمتر از ?/? مترمربع برای هر جوجه). دانخوری‌ها بایستی در تمامی نقاط سالن وجود داشته باشند تا غذا به‌راحتی در دسترس جوجه‌ها قرار گیرد. همچنین می‌توان در روزهای اول غذا را در دانخوری‌های طویل ناودانی یا برروی پارچه‌های کتانی، کنفی (بدون نخ‌های اضافی) یا گونی خالی پاشید. 
به‌دلیل کنجکاوی جوجه شترمرغ‌ها، تمایل آنان به غذا با انگشت کشیدن به غذا برانگیخته می‌شود. برای تحریک بینائی جوجه برای غذا خوردن، افزودن یا مخلوط کردن علوفه سبز خرد شده (برگ کلم، کاهو و یونجه) و نیز قطعات هویج و تخم‌مرغ کاملاً جوشیده و سفت شده (به همراه پوسته) به جیره خشک مؤثر است. حتی سبز کردن رنگ غذا نیز موجب تحریک جوجه‌ها می‌گردد. بعضی از پرورش‌دهندگان به‌منظور آموختن طرز غذا خوردن یک یا چند جوجه بزرگتر را به همراه جوجه‌های جوان نگه می‌دارند. 
جوجه‌های جوان غذای آردی را به غذای پلت ترجیح می‌دهند. عموماً پرندگان غذای مرطوب به آسانی از غذای خشک دوست دارند. بایستی به این نکته توجه نمود که غذای مرطوب آسان‌تر فاسد شده و در نتیجه باعث سود هضم در جوجه‌ها می‌گردد. دانخوری‌ها بایستی به‌‌طور روزانه تمیز و غذای باقی‌مانده در آنها خارج شده و برای تغذیه پرندگان بزرگتر استفاده گردد. بعد از اولین نوبت تغذیه، مدفوع جوجه بایستی به مدت ? تا ? روز به‌دقت کنترل شود. در صورت مشاهده اولین علائم اسهال بایستی به آب آشامیدنی یا غذای آنها آنتی‌بیوتیک اضافه گردد. 
به‌دلیل استفاده از ذخیره زرده، مصرف دان در طی ده روز اول زندگی جوجه‌ها کم می‌باشد. برخلاف روش قبلی یعنی تغذیه آزاد (Ad libitum)، در حال حاضر تغذیه محدود مورد بحث است. التهاب کیسه زرده معمول‌ترین علت مرگ و میر جوجه‌ها محسوب می‌گردد. به‌وسیله محدودیت غذائی جوجه‌ها در روزهای اول زندگی می‌توان جذب زرده را تسریع بخشید. در مطالعه‌ای توسط Farzi مشاهده شد که میزان تلفات در جوجه‌هائی که از جیره محدود شده استفاده می‌کردند، نسبت به جوجه‌هائی که آزادانه غذا می‌خورند به‌طور معنی‌داری کمتر بوده است. در مورد دوم مرگ و میرها بیشتر در اثر تورم کیسه زرده، اسهال و یبوست بوده است. Farzi میزان غذای خشک مصرفی روزانه را ?/? تا ? درصد وزن زنده پرنده پیشنهاد می‌کند. این مقدار بایستی به‌تدریج و همگام با افزایش رشد جوجه‌ها و سلامت آنان افزایش یابد. Arts تعداد دفعات غذادهی در روز را دوبار پیشنهاد می‌کند که در هر نوبت میزان غذا باید به اندازه‌ای باشد که در عرض ? ساعت خورده شود. برگ‌های خرد شده گزنه‌ها بدون هیچ‌گونه محدودیتی به‌عنوان مکمل غذائی پیشنهاد می‌شود. 
به‌دلیل عدم فعالیت جوجه‌ها در شب نیازی به تغذیه شبانه نیست. به‌منظور تشخیص سریع هرگونه انحراف از رشد طبیعی، مصرف غذا و رشد پرنده بایستی به‌طور مداوم مورد پایش قرار گیرد. افزایش وزن اضافی از طریق کاهش میزان غذا یا افزایش درصد فیبرخام جیره جبران می‌گردد.

گردش و چرا
از سن دو تا سه هفتگی چرا در یک مزرعه یونجه یا شبدر یک جایگزین مطمئن برای علوفه? تازه خواهد بود. برای جلوگیری از مصرف بیش از حد ساقه و اشیاء غیرقابل هضم و در نتیجه خطر یبوست بایستی به نکات زیر توجه نمود: 
•    جوجه‌ها نبایستی در حالت گرسنه وارد مزرعه شوند بلکه باید قبل از آن با غذای پرانرژی تغذیه گردند. 
•    در هنگام شروع چرا بایستی رفتار خوراک خوردن جوجه‌ها به دقت کنترل شود. 
•    چراهای اولیه نبایستی بیش از نیم ساعت و دوبار در روز تجاوز نماید. پس از آنکه جوجه‌ها به چریدن عادت کردند می‌توان زمان را افزایش داد. 
•    در صورت بلند بودن ارتفاع علوفه چراگاه به‌خصوص یونجه، ممکن است کندن برگ از ساقه‌های بلند برای جوجه مشکل بوده و لذا علوفه خود را از دست داده و به چیزهای دیگر مثل علف هرز، شن و ماسه و سنگریزه تمایل نماید. مزارع موردنظر برای چرای جوجه‌ها بایستی به‌طور منظم درو شده و بلندی علوفه تا سن شش هفتگی از ارتفاع پشت جوجه‌ها تجاوز ننماید. 
علاوه‌بر نکات فوق بایستی توجه داشت که تا سن سه تا چهار ماهگی، هنگام انتقال جوجه به چراگاه نبایستی علوفه چراگاه مرطوب باشد. پرورش‌دهندگان شترمرغ در آفریقای جنوبی در یافته‌اند که خیس شدن سطح شکم پرنده در اثر تماس با برگ‌های خیس ناشی از باران و شبنم در مزرعه باعث مرگ جوجه‌ها می‌گردد. بنابراین در زمان بارندگی، گردش و چرای روزانه جوجه بایستی تا خشک شدن کامل علف‌ها به تعویق افتد.

پرورش شترمرغ مولد
شتر مرغ در سن 2 تا 3 سالگی به بلوغ جنسی می رسد و تا مدت زیادی بارور باقی می ماند. پرنده نر در زمان بلوغ به رنگ سیاه با پرو بال سفید رنگ و شتر مرغ ماده به رنگ قهوه ای تا خاکستری است. بارزترین نشانه در شتر مرغ نر، قرمزی رنگ ساق پا ، نوک و اطراف چشم است که ارتباط مستقیمی با قدرت جنسی نر دارد. هرچه این قرمزی بیشتر باشد پرنده از قدرت نرینگی بیشتری برخوردار است.
شتر مرغ نرو ماده به صورت جفت تا دسته های چند تایی و نیز به صورت گله نگهداری می شوند. این ترکیبات بسته به میزان زمین موجود و امکانات، قدرت جنسی نرها و اهداف اصلاح نژادی متفاوت می باشد. هیچ استاندارد خاصی در این رابطه وجود ندارد و مدیر مزرعه با شناسایی پرندگان و اهداف مورد نظر روش مناسب را انتخاب می نماید. شتر مرغ ها در سال درحدود 6 تا 8 ماه تخمگذاری نموده و بقیه سال را استراحت می کنند. در ایران این زمان از حدود بهمن ماه آغاز گشته و تا آبان ماه ادامه دارد. بدیهی است در مناطق مختلف این زمان متغییر باشد.
در طول فصل تخمگذاری هر پرنده ماده به طور متوسط 40 تا 60 تخم می گذارد. البته در بعضی از پرندگان (از جمله در کشورمان) این رکورد به 120 عدد تخم مرغ هم می رسد. به طور متوسط از هر پرنده ماده در سال حداقل 20 عدد جوجه سالم تا زمان کشتار بایستی تولید گردد تا این فعالیت به صورت اقتصادی ادامه یابد.
تولید مثل پرنده به عوامل زیادی از جمله ژننتیک ، شرایط آب و هوایی، سلامت پرنده و به خصوص جیره مناسب بستگی دارد. استرس از عوامل منفی در تخمگذاری پرنده می باشد. معمولاً برای هر پرنده بالغ حداقل 250 متر مربع در گردشگاه در نظر گرفته می شود که البته بهتر است فضای متعلقه بیش از این باشد. فضای مسقف (سایبان) به ازای هر پرنده بالغ در حدود 8 متر مربع و ارتفاع حصار در حدود 2 متر می باشد. در شرایط طبیعی هر پرنده بعد از گذاشتن حدود 18 عدد تخم برروی تخم ها نشسته و جوجه کشی طبیعی انجام می گیرد. در مزارع از ماشین های جوجه کشی استفاده می گردد.
در سال اول تخمگذاری، میزان تخم گذاری نسبتاً پاببن است ولی در سال های بعد به طور قابل ملاحظه ای افزایش می یابد و در زمان تخمگذاری پرندگان، بایستی آرامش کافی برای پرنده مهیا گردد و ازحضور بازدیدکنندگان کاست. هر گونه استرس شامل تغییر جیره، صداهای ناآشنا برای پرنده(پارس سگ، تراکتور، هوایی و ....) حضور بازدیدکنندگان، ترس و حتی تغییرات آب وهوایی برروی تخمگذار و باروری تخم ها اثر مستقیم دارد. در زمان فصل استراحت بایستی غذا با فیبربالا، پروتئین و انرژی پایین در اختیار پرنده قرار گیرد و افزایش وزن پرندگان را کنترل نمود . وزن اضافی در فصل تولید اثر منفی در جفتگیری و تخم گذاری دارد. در فصل استراحت بایستی ویتامین و مواد معدنی به اندازه کافی در اختیار پرنده قرار گیرد.

صنعت شترمرغ در اسپانیا
چرخه صنعت شترمرغ در تمام دنیا مشابه بوده است.قیمت پرورش شترمرغ در مرحله جوجه کشی بالاست و وقتی مرحله بازرگانی شروع می شود، قیمتها به طرز چشمگیری پایین می آیند.نرخ پرورش در سالهای 96-1995 ،4000 یورو بود اما وقتی شترمرغ های مولد بیشتری به بازار راه یافتند،این نرخ در سال 2000،به 2000-1500 یورو برای هر شتر مرغ مولد رسید.اما پس از آن قیمتها به پایین ترین حد خود در سالهای 2002-2001 رسید. 300 یورو برای هر شترمرغ مولد ( البته چنانچه به فروش می رسیدند!)
همچنین قابل ذکر است که بعضی از فروشندگان در ارایه کالا به کالا محصولات خود،بی مبالاتی کردند با بکار گیری روشهایی مانند‌‌ ‌‌ " اگر شترمرغ های مولد ما را بخرید،در مقابل ما تخم های شما را خریداری می کنیم"اما همه این روشها ناکام ماندند. این روش کاملا یک فریبکاری برای بدست آوردن پول بیشتر برای شترمرغ های مولد بود. البته نباید برای خریداران دلسوزی کرد چراکه اغلب نتوانستند منبع مناسبی پیدا کنند همچنین به توصیه های قابل اطمینان نیز توجه نکردند. خریداران چیزی را که می خواستند باور کنند را قبول می کردند(اخبار خوب) و به هشدار ها بی توجه بودند(اخبار بد)
در سالهای 2002-2001 ،تولید کننده های متعددی به عرصه بازار گوشت وارد شدند.بسیاری از مزرعه داران همچنان روش خود را ادامه دادند و با یکدیگر به رقابت پرداختند.محصولات متعددی وارد بازار شد که باعث بدنامی گوشت شترمرغ می شد.همچنین سفارشها وقتی آماده می شدند که مزرعه داران نمی توانستند آنها را تامین کنند.ثبات وکیفیت محصول وخدمات رسانی نیز بسیار ضعیف بود.
گروه های محلی بطور طبیعی در قالب تعاونی ها شکل گرفتند که هیچ کدام کاری از پیش نبردند و مزرعه داران را به سمت ناهماهنگی،دلزدگی و ورشکستگی پیش بردند. مزرعه داران از تعاونی ها ،انتظار درآمد بالا داشتند و به یک یا دو نفر برای اداره آنها اعتماد کردند و تعاونی ها .مزرعه داران را بر اساس درآمد های غیر واقعی، مجاب کردند.همچنان که مزرعه داران نیز به وظایف خود عمل نکردند.این تعاونی ها بسیار غیر حرفه ای اداره می شدند و با نادبده گرفتن تصویری کلی از شترمرغ،ترجیح دادند به جای همکاری برای سود بیشتر، با یکدیگر رقابت کنندتولید کنندگان فراورده های گوشتی از این موقعیت استفاده کردندو شترمرغ ها را برای ذبح، بسیار ارزان خریداری کردند.کسانی که از این موقعیت نجات یافتند،.آنهایی بودند که محصولات خود را در حجمی بالا تولید کردند.در سال 2003،تغییراتی ناگهانی باعث شد که مزرعه داران بتوانند شترمرغ هایشان را عموما با قیمت پایین 150-100 یورو برای هر شترمرغ بفروشند.در ابتدای سال 2004،شترمرغ قابل ذبحی به دلیل افزایش تقاضای گوشت موجود نبود و با کمبود شترمرغ مواجه شدند.تولیدکنندگان فراورده های گوشتی،در صدد مجاب کردن مزرعه داران برای پرورش انحصاری شترمرغ برای آنها و پیشنهاد قرارداد هستند.تعداد بسیار کمی از مزرعه داران در این زمینه پایبند می مانند .آنها شترمرغ هایشان را بدون توجه به قراردادی که امضا کرده اند،به کسی که پول بیشتری بپردازد ،می فروشند و این عمل باعث عدم توانایی تولیدکننده برای برنامه ریزی می شود؛چراکه برای جمع آوری مثلا 30 شترمرغ به مزرعه ای می روند ،اما مزرعه شترمرغی ندارد ،در حالیکه تولیدکننده باید برای مشتری گوشت فراهم کند و در غیر این صورت آنها را از دست خواهد داد.همه آنها سعی در خرید شترمرغ دارند و برایشان اهمیتی ندارد که آن مزرعه ممکن است فروش شترمرغ هایش را با دیگران قرارداد بسته باشد و این امر،یک وضعیت پیچیده و درهم ریخته را به وجود می آورد.
قیمت شترمرغ های مناسب ذبخ در اسپانیا بطور کلی برای هر پرنده،200-180 یورو است که پیش بینی می شود در همین قیمت تا آینده ای نزدیک ثابت بماند.
در دوره های کوتاه مدت،مزرعه داران درآمد مناسبی کسب می کنند،اما در درازمدت عدم توجه به قراردادهایشان،برایشان گران تمام می شود.تمام صنعت شترمرغ در اسپانیا و تقریبا در تمام کشورها بسیارغیر حرفه ای و نا مطمئن است.مزرعه داران دراین مورد بسیار نسنجیده عمل می کنند.آنها قیمت جوجه و شترمرغ آماده ذبح را نمی دانند و در آمد خود را بر اساس پرنده هایی که وجود ندارند ،برآورد می کنند.تغذیه جدی گرفته نمی شود و به نظر می رسد که تمهیدی برای پایین آوردن هزینه هاست.
تولید کننده ها نتوانسته اند که مزرعه داران را تشویق کنند که محصولاتشان منحصر به گوشت نباشد و پوست نیز تولید کنند لذا تخمین مقدار این محصول ممکن نیست و البته نه مزرعه دار و نه تولید کننده،هیچ کدام به این موضوع اهمیت نمی دهند.
خریداران عمده گوشت بسیار حریص بوده و قیمت گوشت را بر حسب کیلوگرم محاسبه می کنند اما در مورد خریداران کوچکتر،خطر عدم پرداخت مبلغ گوشت خریداری شده وجود دارد.
بیشتر محصولات گوشتی مشاهده شده،بسته بندی و ظاهر مناسبی ندارند.آنهایی که بسته بندی مناسبی دارند،در بعضی موارد،کیفیت پایینی دارند.
تجارت گوشت شترمرغ در اسپانیا در دو سال گذشته،توسعه چشم گیری پیدا کرده است .اگرچه که باید در زمینه راه یابی به سوپرمارکت ها این پیشرفت حاصل می شد.به طور کلی تقاضا برای گوشت شترمرغ در اسپانیا بیشتر شده و توزیع کننده های زنجیره ای زیادی مانند MAKRO،El Corte de Ingles و Euroski در این امر فعالیت دارند.اما گوشت شترمرغ در قصابی ها و یا در لیست غذای رستوران ها دیده نمی شود .بیشتر گوشت تولیدی در اسپانیا ،به فرانسه و آلمان صادر و به قیمت کمی فروخته می شود .
با این وصف،مزرعه داران در بهترین موقعیت قرار دارند. آنها می توانند بسیار مطمئن تر برنامه ریزی کنندو هر پرنده آماده ذبح خود را به تولید کننده انتخابی خود با قیمت 200-180 یورو بفروشند.
خلاصه ای از بیماریهای شترمرغ
شترمرغ نیز مانند حیوانات دیگر در معرض بیماریها و عفونتهای مختلفی میباشد .جهت مدیریت صحیح گله های شتر مرغ که از اهمیت حیاتی در این صنعت برخوردار است بایستی به نکات ذیل توجه نمود . 
•    حداکثر حصارکشی مطلوب جهت کاهش خطرات ناشی از صدمات و شکستگی استخوانها.
•    ایجاد استانداردهای بالایی بهداشتی ، پائین نگهداشتن آلودگیهای باکترهایی مانند کلستریدیا و هیستوموناس که منجر به آنژیت می شوند.
•    تهیه جیره های غذایی صحیح.
•    تهیه جایگاه نگهداری خشک ، بدون کوران هوا و یخبندان در زمستان ، بالابردن انطباق پذیری طبیعی و مقاومت طیور

گزارشات مربوط شترمرغها در باغ و حشها بندرت در پرورش صنعتی شترمرغ کاربرد دارند. جوجه شترمرغها نیاز به مراقبت بیشتر دارند 90% تمامی مرگ و میر جوجه شترمر غها ناشی از بیماریها ذیل میباشد.

عفونت کیسه زرده
تعییرشکل پاها و پنجه ها
اسنداد و اسهال / عفونت معده ( که توسط E.COLIُ، سالمونلا ، هیتوموناس و دیگرباکتریها) ایجاد میشوند.
تجربیات عملی نشان داده اند که جوجه شترمرغها نیاز به مراقبت دائمی دارند. همچنین ثابت شده است که مشاهده ظاهری به تنهایی کافی نیست ، چون زمانی که علائم بیماری ظاهر میشود ممکن است برای درمان دیر باشد . کلید موفقیت پرورش جوجه شتر مرغها رعایت بهداشت در گرمخانه و توزین مداوم جوجه شترمرغها در چهار هفته اول پرورش میباشد .
تنها این سنجش هاست که میتواندمشکلات رشد را قبل از بروز علائم قابل مشاهده مشخص نماید علاوه بر مدیریت بسیار دقیق ، همکاری نزدیک با دامپزشک با تجربه بسیار ضروری است .
عفونتهای ویریوسی
نیوکاسل
موارد وقوع بیماری نیوکاسل در گله های شتر مرغ تنها در نواحی از اسرائیل و افریقای جنوبی گزارش شده است جهت پیشگیری از بروز بیماری استفاده از واکسن کشته روغنی نیوکاسل به مقدار 1 سی سی قابل توصیه است . بایستی این واکسن 6 هفته بعد تکر ار شده وهر شش ماه یکبار یک یادآوری تزریق شود. استفاده از واکسن زنده ( لاسو تا بصورت اسپری چشمی همزمان با واکسن کشته توصیه شده است

آبله طیور
وقوع آبله درشتر مرغ در اسرائیل و آمریکا گزارش شده است . این بیماری جوجه شتر مرغها رادرگروه سنی یک هفته تا چهارماه و با میزان مرگ و میر تا 15 درصد مبتلا میکند. با استفاده از واکنسهای تجاری آبله این بیماری قابل کنترل میباشد .

آنفولانزای طیور
چندین موردشیوع آنفلانزا درنواحی خاص از افریقای جنوبی گزارش شده است .درمورد این بیماری درمان شناخته شده ای وجودنداشته و واکسنهای موجود در پیشگیری از ابتلاء به بیماری موثر نمیباشد . شتر مرغهای آلوده ویروس را به تخم خود منتقل نموه که خطر الوده کردن گرمخانه و تخم های سالم موجود در آن را در بر دراد. ضمنا این ویروی باعث مرگ و میر جنین میشود.
عموما شترمرغها نیزمانند سایر طیور و پرورش به عفونتهای ویروس کورناو یروسها، هرپس و یروسها و آدنو ویروسها مبتلا میشوند.

عفونتهای باکتر یایی
علت اصلی آلودگیهای باکتر یایی بهداشت ضعیف در اتاق گرمخانه ، بستر وهچری و جایگاه نگهداری جوجه ها میباشد و معمولا درمان بعدی کمتر موفقیت آمیز میباشد درنتیجه رعایت اکید بهداشت نقش کلیدی در پرورش شتر مرغ دارد.

عفونت های بند ناف و کیسه زرده
این یک مشکل متداول گله های شتر مرغ می باشدکه همواره در ارتباط بامدیریت ضعیف است . پس از خارج شدن جوجه شترمرغها از تخم بایستی بندناف انها به یک ژل یا اسپری آنتی بیوتیکی آغشته گردد. در آمریکا بتادین مورداستفاده قرار میگیرد ضدعفونی صحیح سترها ، هچری و تخم شترمرغها نقش ویژه ای در پیشگیری از وقوع آلودگی دارد.کف جایگاه نگهدار ی جوجه ها در روزهای اول بعد ازخروج از تخم با یستی گرم باشد . سرما از طریق پوست شکم به روده ها و کیسه زرده رسیده منجر به کاهش فعالیت میکربی فلور روده ها و به تعویق افتادن متابولیسم کیسه زرده میشود . بایستی توجه خاص نسبت به بهداشت و گرمای کف جایگاه جوجه ها مبذول داشت.

پنومونی
ممکن است مانندعفونت بند ناف پنومونی هم در طی مدت انکوباسیون تخم ها رخ دهد این آلودگی موجب مرگ ومیر جنین ها شده یا راندمان از تخم در آمدن جوجه ها را کاهش میدهد . بایستی تمهیداتی اتخاذ شود تا پیشگیری از طریق بهداشت اکید و احتمالا درمان توسط آنتی بیوتیکهای وسیع ا لطیف انجام گیرد .

آنژینهای کلی باسیلی
برای جوجه هایی که در گرمخانه از تخم خارج میشوند آنژینهای کلی باسیلی یکی از بیماریها ی معمول در طول هفته های اول زندگی میباشد یک قدم اساسی جهت ایجاد ایمنی غیر فعال علیه باکتریهای کلی فرمی و ایجاد گله ایمن استفاده منظم از مدفوع جوجه ها در تغذیه شتر مرغها ی تخمگذار در طول مدت تخمگذاری می باشد . تنها از این طریق است که پادتنهای مادری ایجاد شده در خون شترمرغها از طریق زرده به جوجه ها منتقل میشود. استفاده از واکسن جهت پیشگیری از وقوع این بیماری موفقیت آمیز نمی باشد.

مسمومیت خونی
این بیماری غالبا درجوجه ها و اغلب در اثر آنتریتهای کلی باسیلی که در بالا شرح داده شده . ایجاد میشود . رعایت اکید بهداشت و ارتقاء سطح ایمنی گله معیارهای اساسی در پیشگیری ازوقوع این بیماری می باشند
افزودن آنتی بیوتیکها به غذا یا آب آشامیدنی درموارد اضطراری و بمدت کوتاه بعنوان یک پیشگیری مطرح میباشد. همچنین استفاده از باکتریهای لاکتو باسیلوس که از تکثیرشدید کلی باسیلها در روده جلوگیری میکنند موفقیت آمیز بوده است.

انتریت نکروتیک ( عفونتهای کلستریدیایی)
کلستریدیاها تقریبا درتمامی خاکها و گیاهان علوفه ای در غلظتهای پائین وجود دارند . این بیماری شتر مرغها رادر هر سنی مبتلا نموده باعث مرگ ومیر بالایی میشود خطر عفونت درآغاز بهار و در طول پائیز بسیار زیاد بوده و بنظر می رسد که در اثر افزایش خوردن لجن و ذرات خاک ایجاد میشود . بنظر میرسد که شترمرغهای جوان که درچراگاههای یونجه خالص نگهداری میشوند حساسیت بیشتری دارند . به منظور حل این مشکل معاینه دقیق تک تک شتر مرغها و تغییر دادن چرای آنها ضروری است . همچنین بایستی داروی مناسب از طریق آب اشامیدنی تجویز شود.

گاستریت مگا باکتریال
اولین گزارشات بر روی این سندرم مربوط به افریقای جنوبی در سال 1992 میباشد . این باکتری عمدتا جوجه ها را در سن 10 روز تا 6 هفته مبتلا می نماید. این باکتری در دیواره معده شترمرغهای مرده یافت شد که بنظر میرسد موجب تضعیف و ناتوانی عضلات معده میشود . هیچ درمان موثری وجود ندارد.

عفونت کمپیلو باکتریایی
اخیرامشخص شده است که کمپیلوباکتر ژوژنی ممکن است موجب ایجاد عفونتهای نیمه حاد تامزمن در جوجه شتر مرغها در سن 10 روز تا 4 ماه شده و درعرض 5 روز باعث ایجاد تلفات شدید در گله شود. در شتر مرغهای مسن تر این مرگ ومیر کمتر میباشد . باکتری از طریق غذا و آب آشامیدنی منتقل شده . همچنین ممکن است در اثردستکاری غیر بهداشتی تخم ها ، جنین را الوده کند. جوجه های مبتلا بایستی از بقیه گله جدا شده و در قرنطینه مورد درمان آنتی بیوتیکی مناسب قرار گیرند.

عناوین
در حالیکه تفریبا تمامی پرندگان به دلیل درجه حرارت بالای بدنشان یک ایمنی طبیعی در برابر باسلیوس آنتراسیس دارند، شتر مرغها نسبت به این بیماری حساس میباشند . این باکتری وهاگهای آن بسیار مقاوم بوده و ممکن است سالها در خاکها ی الوده باقی بمانند. معمولا عفونت از طریق گوارشی و عمدتا از طریق پودر استخوان حیوانات آلوده که در تغذیه شتر مرغها مورد استفاده قرار گرفته رخ میدهد جهت پیشگیری از وقوع بیماری استفاده از واکسن شاربن موثر وموفقیت آمیز می باشد.

سل
تا سالهای 1960 بیماری سل یکی از علل عمده مرگ ومیر شتر مرغ در باغ وحشها بود. در صنعت پرورش شترمرغ موارد بروز سل بصورت تک تک و بخصوص در پرندگان مسن تر دیده میشود باسیل سل درخاک ، کود و بستر سالها باقی می ماند . از آنجا ئیکه هنوز درمان قاطعی برای این بیماری در شترمرغ وجودندارد . لذا از این عفونت تهدید مزمنی برای شترمرغها محسوب میشود. استرس ، سوءتغذیه و دیگر عوامل منفی خطر عفونت را افزایش میدهند . شتر مرغها بایستی تنها از گله هایی که دارای گواهی عاری بودن از بیماری را دارند ، تهیه شوند و پرندگان ییمار جدا شده و فورا معدوم گردند.

عفونت چشم ها
گرد و غبار بعضی غذاها یا بستر ممکن است چشم جوجه شترمرغها راتحریک نموده منجر به بروز کونژونکتیویت مکانیکی شود .این آزردگی ممکن است توسط باکتریهای بیماری زا تشدید شده موجب بروزکراتیت یا حتی آبسه های روی قرنیه چشم شوند.

کونژونکتیویت ، رینیت و سینوزیت
هموفیلوس گالینا روم به تنهایی و با همراه بامایکو پلاسها موجب بروز این عوارض می شوند. استرس هوای سرد وکوران هوا از عوامل مستعد کننده محسوب میشوند. این بیماری معمولا در گله بطور سریع گسترش می یابد ( از طریق تماس مستقیم با‌آب آشامیدنی ) . برای حل مشکل بایستی مبتلایان را از گله جدا نموده درمان نمود . ضمنا شرایط محیط نگهداری را نیز بهبود بخشید.

مایلکو پلاسموز
این بیماری تنها جوجه شترمرغ های جوانی که کمتر از یک سال سن دارند را مبتلا نموده و در پرندگان مسن تر بدون علائم یا به شکل سینوزیت ظاهر میشود
انتقال عامل بیماری از طریق ذرات معلق درهوا، ورود پرندگان بیمار ، ناقلین بیجان و یا از طریق تخم های هچری صورت میگیرد . درمان با آنتی بیوتیکهای وسیع الطیف انجام میشود . پرندگان بهبود یافته ایمنی موقتی را نشان میدهند.

اورنیتوز
حیوانات درهر سن و تمامی گونه های پرندگان نسبت به عفونتهای کلامید یایی حساس میباشند. بنابراین جای تعجب نیست که گزارشاتی از وقوع انفرادی این بیماری درشترمرغ در فرانسه و افریقا جنوبی وجود دارد . بیماری عمدتا از طریق تنفس هوای آلوده انتقال می یابد . ممکن است عفونتهای نهفته توسط آلودگیهای ثانویه ، عوامل محیطی ، استرس حمل ونقل ،سوء تغذیه وغیر فعال شود . این بیماری ممکن است از طریق گزش حشرات منتقل شود. درمان مناسب تاحصول اطمینان از پاک شدن گله بایستی انجام گیرد.

قارچها و تخم ها
کاندیدیاز:
کاندیدیاز یک عفونت قارچی است که میتواندتوسط کاندید ا آلبیکنس ، کاندیدا مونیلیفورمیس و دیگر مخمرها ایجاد شود. استفاده ازآنتی بیوتیکها وضعف بهداشت تغذیه و آب آشامیدنی زمینه بروز این عفونت را مساعد میکنند این عفونت ضایعاتی را درمحوطه دهانی شترمرغها ایجاد مینماید . همچنین در شتر مرغهای تخمگذار موجب کاهش جذب ویتامینهای ب - کپملکس شده و موجب مرگ و میر جنین ها قبل ازمرحله ازتخم در آمدن میگردد.

اسپرژیلوز
غذای گل آلود یا دارای گرد و غبار رطوبت بالا و تهویه ضعیف ( مقادیر بالای آمونیوم ) از عوامل مستعد کننده بروز اسپرژیلوز می باشند . عفونت از طریق تنفس هاگهای قارچ منتقل میشود . هنگامیکه یک تخم آلوده درگرمخانه قرار میگیرد ، ممکن است هاگهای قارچ راشدیدا پخش نموده و موجب عفونت دیگر جوجه ها شود جوجه های جوان که ایمنی طبیعی کافی در برابر اسپروفیتها ی قارچ ندارند ، در سنین زیر یک ماه متحمل تلفات زیادی میشوند به منظور پیشگیری ازوقوع این عفونت رعایت اکید بهداشت در محوطه گرمخانه ساده ترین و بهترین راه حل میباشد.

درماتیت قارچی
این بیماری بیشتر در جوجه های مسن تر شتر مرغ دیده میشود . کمبود تغذیه ای (ویتامین ب -کمپلکس ، روی )و جایگاهی مرطوب وکثیف موجب تشدید بیماری میشوند. برای حل این مشکل رعایت موازین بهداشتی و درمان مناسب ضروری است.

انگلهای داخلی
کوکسیدیوز
کوکسیدیوز در بین پرندگان جوان بخصوص زمانیکه روی بستر باز یا مرطوب نگهداری میشوند ممکن است موجب بروز تلفاتی درگله شود نکته مهم در خصوص شتر مرغ آن است که در بین داروهای کوکسیدیو استات گروه Ionophore برای شترمرغها سمی بوده و نبایددمورد استفاده قرار گیرند.

هیستومونیاز
این بیماری بنام بیماری سرسیاه نیز شناخته میشود هیستومونیاز درجوجه شترمرغهای جوان مرگ ومیر زیادی را ایجادمینماید این بیماری از طریق مدفوع پرندگان آلوده منتقل شده وضایعاتی را در روده ایجاد میکند . آزمایش منظم مدفوع همراه با درمان پیشگیری کننده بایستی صورت گیرد.

کرم نواری شترمرغها (houttuynia struathionis)
مانند سایر آزردگیها، جوجه شتر مرغ نسبت به کرمهای نواری حساستر می باشند . در پرندگان مسن تر آلودگی به کرمهای نواری علیرغم استفاده از جیره های متعادل میتواند موجب سوء تغذیه شود. درمان با داروهای مناسب صورت گرفته و بایستی شش ماه بعد تکرارشود.

کرم نخی شکل(libyostrongylus douglassi)
این کرمها مویی شکل وبی رنگ بوده ومیتواند در معده شترمرغ موجب انسداد غدد ترشحی شوند.با بوجود آمدن یک لایه محافظ موکوسی برروی این انگلها شیرابه های معده به غذا نمیرسد این ‌آلودگی کرمی درجوجه های جوان کمتر از 8 ماه میتواند تا 80 درصد مرگ و میر را موجب شود. شتر مرغها تنها میزبان این انگل میباشند . همچنین این انگل یک انگل بیابانی بوده و بسیار مقاوم میباشد . این کرمها به مدت سه سال بدون هیچ میزبانی زنده باقی می مانند . درمان منظم مبتلایان و پرندگان که در معرض آلودگی هستند ضروری میباشد. بایستی توجه نمود که استفاده از داروی ضد انگل لوامیزول موجب بروز اختلالاتی در معده و روده شترمرغها شده و درانگلها موجب بروز مقاومت میشود.

کرمهای معدی و دیگرنماتودها
کرمهای معدی ( گونه های آسکاریدیا ) و دیگر گونه های نماتود میتوانند شترمرغها را آلوده نمایند . بایستی با استفاده دوره ای از داروهای ضد انگل شترمرغها عاری از این آلودگیها نگهداری شوند.
انگلهای خارجی
کنه ها
کنه ها میتوانند با گزش شترمرغها به پوست صدمه وارد کنند. همچنین کنه های گونه آمبلیوما میتوانند بیماریها را از طریق گزش به انسان منتقل نمایند(ویروس تب کنگو - کریمه )
شپش
شپش شترمرغ (Struthhiolipeurus Struthionsis ) به پرهای پرنده صدمه وارد نموده و باعث ایجاد ظاهری ژولیده در حیوان میشود در این آلودگیها ، سمپاشیهای منظم وتکرار آن بعد از یک هفته ضروری است .
جربهای ساقه پر
جربهای ساقه پر (pterolichus bicaudatus ) همراه با گون های
gabucinia Sculpturata در حال حاضر بسیار نادر هستند. این جربها موجب صدمه به پرهای پرنده شده ، همچنین موجب ایجاد آب ریزش از بینی میشوند
مگس ها ( تاسرانیا)
مگش شتر مرغ (hypoboscis Struthionis) موجب تحریک و خارش پوست میشود و بدنبال گزش و خونخواری ممکن است محل گزش عفونی شده ضایعات پوستی ایجاد نماید .

بیماریهای تغذیه ای
کمبودها
جدای از ظاهر عمومی یک شتر مرغ رنگ پوست نشانگر خوبی از وضعیت تغذیه پرنده میباشد که از پشت حیوان بخوبی دیده میشود . بدینوسیله میتوان از تغذیه مطلوب و یا سوء تغذیه و کمبودحیوان آگاهی یافت . آزردگیهای ناشی از کمبود سلنیوم و ویتامین Eدر افریقا جنوبی و استرالیا معمول میباشند در اثر این کمبود علائم بیماری عضله سینه در شترمرغ ایجاد شده موجب ناتوانی حرکتی میشود . همچنین میتواند موجب کاهش باروری در شترمرغ شود. کمبود اسید پانتوتنیک و بیوتین بسیار نادر بوده ، در جوجه شتر مرغهایی که منحصرا توسط جیره های خالص گندم تغذیه میشوند رخ میدهد .

تغییر شکل غضروف و استخوانها
تغییرات مرضی در غضروفها اغلب ناشی از اسیدوز میباشد . علت بروز این حالت درصد بالای ترکیبات کلر در برابر سدیم و پتاسیم میباشد . آغاز تغییر شکل استخوانها ناشی از عدم تعادل کلسیم در برابر فسفر میباشد تکمیل متقابل جیره غذایی ضروری می باشد . در بسیاری از مزارع پرورش شترمرغ در آفریقای جنوبی شترمرغها سولفات منیزیم در غذا با آب آشامیدنی داده میشود .

انسداد
پیلور معده شترمرغ بسیار کوچک بوده ، لذا نسبت به انباشتگی سنگدان بسیار حساس است . با افزایش سن ، خطر انسداد معده کاهش می یابد . این مشکل در ارتباط مستقیم با تغذیه و مدیریت گله میباشد . در تغذیه شترمرغها بایستی به میزان علوفه ، کاه ، مواد فیبری ، شن، سنگریزه و خوردن اشیاء خارجی توجه نموده وآنها راتحت کنترل در آورد .

پیچ خوردگی
پیچ خوردگی روده ها در شتر مرغ ملاحظه شده است اما در شتر مرغهای جوان 12- 4 ماهه نادر است . این عارضه بدنبال تغییرات ناگهانی در جیره غذایی و خوردن مقادیر زیاد فیبر رخ میدهد .

راشیتیسم
این عارضه عمدتا در سنین 1تا 4 ماهگی دیده میشود ، کمبود کلسیم ، ویتامین D کمبود یا فقدان فسفر و یا مقادیر بالای کلسیم در جیره غذایی شتر مرغها میتواند موجب بروز این عارضه شود .
در جیره های کنستانتره ای که 3تا 4 درصد کلسیم دارند جذب فسفر مختل شده این عارضه در پرنده ایجاد شود . همچنین اسهال مداوم میتواند موجب کاهش جذب املاح و ویتامینها گردد .لذا بدنبال آن میتوانداین عارضه ملاحظه شود.

متفرقه :
پاهای باز ( سندرم پاکمانی )
این عارضه در دو هفته اول زندگی جوجه شتر مرغها دیده میشودکه نشا ن دهنده میزان رطوبت بالا در گرمخانه میباشد . جوجه شترمرغهای مرطوب و ادماتوز این عارضه را در دو روز اول زندگی خود نشان میدهند.

تغییر شکل پاها
پیچ خوردگی پا : چرخش 90 درجه یک پا به بیرون که بطور ناگهانی ایجاد شده و سریعا پیشرفت میکند .
پاکمانی : خمیدگی /کمانی شدن پا که مفاصل تیبیوتارس و متاتارس رادر گیر میکندو معمولا در هر دو پا رخ میدهد . پوکی استخوان ، تورم مفصل قوزک پا که موجب تغییر محل تاندون اشیل میشود.
قسمت اعظم استخوانها در شتر مرغها ی جوان را غضروف تشکیل میدهد ، جوجه شترمرغهایی که به تازگی از تخم خارج میشوند بطور تجربی دارای پوکی استخوان بوده استخوانهایشان بدلیل نسبت کم کلسیم به فسفر نستبا نرم میباشد . علت اصلی حساسیت شتر مرغها به تغییر شکل استخوانها رشد سریع استخوانها میباشد این رشد بسیار سریع توسط غذای کنستانتره ای که غنی از انرژی میباشد تشدید می گردد . لذا کنترل تغذیه ای بسیار ضروری میباشد.

آنفولانزای شترمرغ
پیشگیری از آنفولانزای طیور درتاسیسات پرندگان شکاری و خانواده شترمرغ آنفولانزا ی طیور به طور بالقوه یک بیماری کشنده است که بارها صنعت طیور ایالات متحده را درگیر نموده است . این بیماری میتواند موجب کاهش تولید شده یا منجر به تلفات زیاد گردد. در سالهای 84- 1983 آنفولانزا موجب کاهش ( تلف شدن ) 17 میلیون قطعه پرنده به ارزش 65 میلیون دلار گردید . تولید کنندگان تخم مرغ و مرغداران می توانند با استفاده از روشهای محدود دقیق ، انتشار آنفولانزای طیور را کاهش دهند . با این وجود ، ( اعمال روشهای مدیریت خاص برای تولید ) پرندگان شکاری و خانواده شترمرغ ضروری است .
سابقه آنفولانزا طیور هیچ تهدیدی برای سلامت انسان محسوب نمی شود ، اما ممکن است برای بسیاری ازگونه های طیور کشنده باشد . اشکال خفیف ویروس میتوانند تداوم داشته وبدون جلب توجه زیاد تا زمانی که به یک شکل کشنده تر تبدیل شوند منتشر شوند.
چندین مزرعه طیور در مکزیک به ویروس آلوده شده اند .زیرا ویروس میتواند به سادگی توسط طیور و پرندگان مهاجری که انتظار می رود در طول مهاجرتهای فصلی حامل ویروس به ایالات متحده باشند منتقل شود. لذا ، لانه های پرندگان شکاری و چراگاههای خانواده شترمرغ اغلب در معرض ویروس باشند زیرا ممانعت از تماس های پرنده به پرنده ( پرندگان با همدیگر ) در این جایگاههای باز مشکل تر است .
علائم عفونت آنفولانزای طیور میتواند شامل کاهش تولید تخم ، مصرف خوراک و آب کاهش یافته و اسهال می باشد . ناراحتی تنفسی ممکن است شایعترین ( معرف ) علامت بیماری باشد . اشکال خفیف ممکن است منجر به تلفات کم شود، در حالیکه عفونت های حاد ممکن است منجر به 100% تلفات طیور شوند. تخمهاییکه تا حدی تشکیل رنگدانه عادی شان از بین رفته نیزممکن است معرف وجود بیماری باشند . درمانهای خاصی برای آنفولانزای طیور موجود نیستند سویه های آنفولانزای طیوری بسیاری وجود دارند که انجام برنامه های واکسیناسیون رادر صنعت طیور مشکل می سازند . بعلاوه ، موثر بودن اکثر واکسن ها برای پرورش دهندگان پرندگان شکاری وخانواده شتر مرغ اثبات نشده اند .
ایمنی طبیعی برای پیشگیری از بیماریزا بکار ببندیدایمنی طبیعی به تمام روشهایی اشاره میکند که برای پیشگیری از انتشار بیماری به مزرعه شما ضروری هستند. دنبال کردن یک برنامه ایمنی طبیعی محدود اطمینان خواهد داد که مزرعه شما حداکثر تلاش خود را برای پیشگیری از انتشار بیماریها به گله تان به عمل آورده است . اساسا ، شما باید گله تان را تا آنجا که ممکن است از حاملان بالقوه ویروس جداکرده ، بازدیدها را تا سرحد امکان کاهش داده و تاسیسات تان را اغلب اوقات تمیز وضدعفونی کنید .
پرورش دهندگان پرندگان شکاری و خانواده شترمرغ بطور واحد در معرض حاملان بالقوه آنفولانزای طیور قرار دارند بسیاری از تولید کنندگان پرندگان شکاری که هدف رها سازی دارند آنها رابا قرار دادن در لانه های پرواز مقید میکنند.گرچه لانه های پرواز معمولا بوسیله حصار کشی محصور میشوند ولی گاهی اوقات پرندگان کوچک و جوندگان به سادگی میتوانند از توری ردشده و با گله تماس پیدا نمایند .پرورش دهندگان خانواده شترمرغ نیز درمعرض حاملات بالقوه آنفولانزاقرار دارند. اکثر پرندگان خانواده شتر مرغ اجازه دسترسی به چراگاههای باز را دارند. دراین نوع فعالیت جداکردن کامل گله از سایر گونهای طیور تقریبا غیر ممکن است.
آنفولانزای طیور هم اکنون بعضی از پرندگان شکاری و خانواده شتر مرغ را آلوده کرده است . هر چند ممکن است محدود کردن شدید تمام گله غیر عملی باشد ، ولی اقداماتی وجود دارند که میتوان برای ممانعت یا کاهش انتشار این ویروس کشنده آنها را دنبال نمود.
• تاسیسات جدید رامنقل کنیدیا دور ا ز برکه ها و آبراهه هایی که توسط پرندگان مهاجرمانند اردک ها و غازها مورد استفاده قرارمیگریند قرار دهید. به این پرندگان اجازه خوراک خوردن داخل یانزدیک تاسیسات خود را ندهید.
• تعداد بازدیدکنندگان از مزرعه تان راتا سرحد امکان کاهش دهید.اگر تورهای ( بازدیدکننده ) ضروری هستند ،• به آنها اجازه دسترسی به تعداد کمی از پرندگان گله خود را داده واین پرندگان را از باقیمانده مزرعه جدا نگهدارید . همچنین محل مجزایی برای پارکینگ بازدیدکنندگان فراهم کنید که از بقیه مزرعه جدا باشد .
• سوراخها و پارگیها ی شبکه توری آغل ها را برای جلوگیری از ورود پرندگانی مثل گنجشک ها و سارها تعمیر کنید.
• مزارع پرندگان شکاری که تخمهای جوجه کشی یا جوجه یکروزه می فروشند بایستی تمام مولدها را به جای امکان دسترسی به چراگاه بیرون در محیط بسته نگهدارند.
• خوراک تهیه شده برای پرندگان خانواده شترمرغ در آغلهای باز برای سایر پرندگان خیلی جذاب است ،• خردکردن خوراک بایستی تا سرحد امکان کاهش یابد. خوراک کهنه را بطور صحیح مصرف کنید تا سایر پرندگان به داخل تاسیساتتان کشیده نشوند
• سالنهای باز پرندگان که توسط پرورش دهندگان خانواده شتر مرغ مورد استفاده قرار میگیرند محل های لانه سازی مناسب برای پرندگان کوچک مانند گنجشک ها و سارها میباشند. هرگز به این پرندگان اجازه ایجاد محل های لانه سازی در کلبه ها یا دور و بر ساختمانهای مزرعه را ندهید.
• پرندگان را برحسب سن جدا کنید .گله مولد بایستی از نتاج جداباشند. برمبنایی روزانه ،• کارگران مزرعه ابتدا باید به سراغ حساسترین پرندگان رفته ، سپس به محل های نگهداری پرندگان کم حساسیت تر بروند. هرگز این فرایند را در طول روز معکوس نکنید مگر اینکه دوش گرفته و لباسهایتان را با لباسهای تمیز عوض کنید.
• همسایه خوبی باشید. دور از سایر طیور و پرندگان شکاری و مزارع پرندگان خانواده شترمرغ قرار بگیرید.
• علائم هشدار را در تمام وررودیهای مزرعه صحیح نصب کنید تا معرف نگرانی شما نسبت به بیماریها باشد. تمام تاسیسات را هنگامی که ممکن است قفل کنید.
• منشا هر گله جدیدی را که به مزرعه وارد میکنید بشناسید . گله جدید را حداقل به مدت 4 هفته قرنطینه کنید . پرندگان را از مزارعی که میدانید بوسیله آنفولانزای طیور آلوده شده اند نپذیرید. در حال حاضر ،• پذیرش پرندگان شکاری یاپرندگان خانواده شترمرغ که از مکزیک آمده باشند عاقلانه نیست .
• هرنوع تجهیزاتی که از مزرعه خارج میشود بایستی تمیز شده و قبل از برگشت به مزرعه ضد عفونی شوند.
• فضولات را به خوبی مدیریت کنید. آنفولانزای طیور از طریق مدفوع های پرندگان آلوده منتشر میشود لذا کود بایستی برای عدم تماس بامردم و وسائل نقلیه ذخیره شود. لاشه ها بایستی بطور صحیح بادفن کردن یا سوزاندن معدوم شوند.
• حما م پا (چکمه ) محتوی ماده ضدعفونی در ورودی به تمام اتاقها یاآغل ها قرار دهید .
• از ورود جوندگان و سایر حیوانات به مزرعه با دور کردن نخاله ها و حفظ محل های دارای طعمه مسموم جلوگیری کنید .
• پرورش دهندگان پرندگان شکاری هرگز نباید گله آلوده را در قرق های شکار رها کنند. زیرا بیماریها می توانند به حیات وحش محلی منتقل شده و جمعیت های مذکور را کاهش دهند .
• پرندگان بیمار را از باقیمانده گله جدا کنید .
• رکودهای تمام معاملات ( گله ) را به منظور های ردیابی در حالت شیوع بیماری نگهداری کنید .
• پرندگان بیمار یا مرده را بایستی به یک آزمایشگاه برای تشخیص ارسال نمائید. باآزمایشگاه تشخیص دانشکده دامپزشکی تماس بگیرید.

روغن شترمرغ
در 3000 سال قبل در فرهنگهای مصری، رومی و افریقایی از روغن شتر مرغ به عنوان یک ماده آرایشی و نیز برای درمان درد و روماتیسم استفاده می شد. مستندات تاریخی راجع به روغن شتر مرغ به زمانهای خیلی قدیم یعنی قرن اول پس از میلاد بر می گردند و به استفاده گسترده از روغن برای درمان زخم، سوختگیها، ناراحتی های پوستی، اگزما، خشکی پوست و مو و بسیاری موارد دیگر اشاره می کند و این رویه برای صدها سال ادامه یافت. پلینی فیلسوف رومی قرن اول پس از میلاد مطالب مبسوطی درباره فواید استفاده از روغن شتر مرغ نوشت. امروزه ما می دانیم که روغن شترمرغ حاوی اسیدهای چرب ضروری اُمگا 6 و اُمگا 9 است. اسیدهای چرب ضروری به حفظ سلامت غشاء های سلول کمک کرده، استفاده از مواد مغذی را بهبود می بخشد و متابولیسم سلولی را موجب شده و کنترل می کنند. آنها مواد خامی را که به کنترل فشار خون، لخته شدن آن، آماس، درجه حرارت بدن و سایر اعمال بدن کمک می کنند فراهم می نمایند. اُمگا 6 و اُمگا 9 هر دو مرطوب کننده و حالت دهنده پوست هستند. 
روغن شتر مرغ وروغن امو از لحاظ خواص خیلی به هم شباهت دارند و نتایج مشابهی می دهند. روغن شتر مرغ برای تولید محصولات حفاظت کننده پوست، مو و لوسیون های برطرف کننده درد ایده آل است.

تاریخچه شتر مرغ
مصریان باستان در 2000سال قبل شتر مرغ را برای کشیدن ارابه تربیت می کردند. آرسینو ملکه مصری بر شتر مرغ زین شده ای سوارمی شده است. گروههای شترمرغ گاهی اوقات در روم برای کشیدن ارابه ها در مسابقات مورد استفاده قرار می گرفتند. ژنرالهای رومی کلاه خودهای رزمی خود را با پرهای شترمرغ، به عنوان نشانه ای از رهبری (فرماندهی) می آراستند. همسران آنها خود را با پرهای شترمرغ به عنوان سلطنتی می آراستند و در کارهای روزمره سوار برشتر مرغ می شدند. پوسته تخم شتر مرغ در غارهای چین کشف شد که متعلق به 2500سال قبل است که توسط انسانها مورد استفاده واقع می شدند. شواهدی بدست آمده که پیشنهاد می کند که بوشمن های اولیه در افریقای جنوبی این پرندگان بزرگ را برای گوشت شکار می کردند. از پوسته های شتر مرغ به عنوان ظروف آب استفاده می کردند از آنها تخت های تزئینی می ساختند. نقاشی های قدیمی شتر مرغ، در معابد مصری کشف شدند بیانگر آن است که آنها تا حدی بوسیله مصریان اهلی شده بودند. شتر مرغ نشانه تِمی ، الهه مصری صداقت و عدالت بوده است. فراعنه و خانواده هایشان جزء طبقات برتری بودند که می توانستند دارای بادبزنهای ساخته شده از پر شتر مرغ باشند. روغن شتر مرغ توسط مصریان و رومیان باستان به عنوان ماده آرایشی و برای ماده ای جهت درمان درد و روماتیسم استفاده می شد. در دهه 1700 ماری آنتوانت پرهای شتر مرغ را به عنوان یک مد دلخواه زنان مجدداً معرفی نمود. آنچه اتفاق افتاد انفجاری در صنعت پر شتر مرغ بود که در طول قرن نوزدهم و نیز در قرن بیستم ادامه یافت. در دوره معاصر شتر مرغ، پس ازآنکه به واسطه شکار برای برداشت پرهای باشکوهش منقرض شده بودند، در اکثر مناطق قلمرو طبیعی است در وضعیت حفاظت شده جنوبی قرارداد. مزارع شترمرغ در حال حاضر به طور گسترده در سراسر دنیا راه اندازی می شوند. تولید پر، گوشت، روغن و تخم برای بازار جهانی آن می کنند.

کشتارگاه شترمرغ
پیشنهاد ضوابط بهداشتی کشتارگاه شترمرغ
در کشتار گاه باید دو بخش تمیز و آلوده از هم مجزا باشند و بایستی به گونه ای مدیریت شود که از هنگام ورودحیوان زنده به کشارگاه تا زمان خروج گوشت قابل مصرف برای انسان به شکل پیوسته باشد و نتوان این مسیر را معکوس ساخته ( مسیر یکطرفه ) و هرگز بین گوشت و حیوان زنده و یا گوشت وضایعات تداخلی پیش نیاید .
کشتار گاه باید حداقل شامل :
1- مکانی به حدکافی وسیع جهت پذیرش حیوانات و بازدید قبل از کشتار باشد که به سادگی تمیز شده وقابل ضدعفونی شده باشد 
2- یک مکان کشتار به ابعادی که اعمال ذبح ، خونگیری و پرکنی هرکدام در محلی خاص قابل انجام باشد .
ارتباط بین مکان کشتار و محل ورود دام ( بند الف ) بایستی توسط یک درب که بطور خود کار بسته میشود برقرار گردد. دریچه بین این دو محل باید به قدری کوچک باشدکه فقط اجازه عبور به شترمرغ را بدهد . درحالتی که هدف پرکنی با تکنیک خشک است اینکار باید در یکمکان خاص انجام شود.
3- مکان خالی محتویات درون شکم (evisceration) باید به ابعادی باشد که این اعمال را بتوان در محلی کاملا دور از پستهای کاری دیگر انجام داد یا انیکه توسط جداره ای از سایر بخشها جدا شود بشکلی که ار آلودگی گوشت جلوگیری گردد .هرگونه ارتباط بین این مکان و محل کشتار باید از طریق دربی با قابلیت بسته شدن خودکار صورت گیرد.
4- مکان صدور یا بسته بند 
5- اطاقهای سردخانه به حد کافی وسیع جهت ذخیره سازی گوشتهای قابل مصرف و غیرقابل مصرف برای انسان با در بهای قابل قفل شدن 
6- یک مکان برای جمع آوری پرها وسایر محصولات
7- مکانی برای تمیز و ضدعفونی کردن صندوقها وگاریها 
8- مکانی برا ی نگهداری مواد شوینده و ضد عفونی کننده ها و غیره 
9- مکانی برای نگهداری چرم 
10- مکانی جهت دفتر دامپزشکی که قابل بسته شدن با کلید باشد.

مکانهای تهیه ، بسته بندی و ذخیره گوشت و نیز مناطق و دالانهای حمل گوشت تازه بایستی دارای شرایط زیر باشند:
1- کف آن غیر قابل نفوذ ، تمیز کردن آن ساده و غیر قبل پوسیدن باشد و آب به سادگی در آن قابل جریان باشد . این آب باید به شکلی تخلیه گردد که ایجاد بو نکرده و شرایط تخلیه این آب بهداشتی باشد .
2- دیوارها باید صاف ، مقاوم ، غیر قابل نفود وقابل شستشو بوده ، به رنگ روشن و تا ارتفاع حداقل دو متر و یادست کم هم ارتفاع دخیره گوشت در سردخانه باشند . خط اتصال دیوار و کف باید گرد باشد .
3- کلیه درها و پنجره ها باید ازجنس مواد تغییر ناپذیر بوده و اگر چوبی اند باید دارای پوشش صاف و نفوذ ناپذیر باشند .
4- مواد نفوذ ناپذیرو بی بو 
5- دارای تهویه کافی برای خروج بخار آب باشند 
6- روشنایی کافی داشته و رنگ ها را تغییر ندهند
7- سقف باید به سادگی قابل تمیز کردن باشد
•    برای ضد عفونی کردن دستها و ظرفها با آب گرم باید به تعداد کافی دستشویی و ظرفشویی وجود داشته ونیز بایستی نزدیک پستهای کاری باشند. شیرها نباید بوسیله دست یا بازو باز شوند.
•    برای تمیز کردن دست آنها باید دارای آب جریان دار گرم و سرد ویا مخلوط با مواد ضدعفونی کننده باشند وجهت خشک کردن دستها باید دستگاههایی که با هوای گرم کار میکنند وجود داشته باشند. 
ظرفشویی ها باید دارای آب گرم با دمای حداقل 82 درجه سانتیگراد باشند.
مکانهای کشتارگاه باید دارای وضعیتی باشند که مانع دخول حشرات یا جوندگان یا حیوانات موذی شوند. 
تمیز کردن تجهیزات و وسایل کار بایدآسان بوده و نسبت به مواد شیمیایی مقاوم باشند .
الف : این تجهیزات و وسایل نباید تاثیر شیمیایی برگوشت بگذارند .سطوح قابل تماس با گوشت باید صاف بوده و استفاده از چوب ممنوع است به جز در مکانهایی که فقط گوشت تازه بسته بندی شده بهداشتی وجود دارد .
ب : ظروف و تجهیزاتی که با گوشت در تماسند و ظروف استفاده شده برای گوشت باید نسبت به فرسایش مقاوم بوده و بهداشتی باشند.گوشت یا ظروف محتوی آن نباید با کف یا دیوار تماس مستقیم پیدا کنند .ٍ
ج: کارهای تخلیه و بارگیری باید در مکانهای ورودی انجام گیرند و وسایل بکار رفته مطابق با ضوابط بهداشتی باشندو بتوانند بخوبی از گوشت محافظت کنند .
د : گوشتهایی که به مصرف انسان نمی رسد باید در مکانهای زیر قرار داده شود :
در مکانیکه با کلید فقل شود
این گوشتها توسط کانالهایی تخلیه میشوند که باید طوری ساخته شده باشند که اجازه تماس این گوشتها را باگوشتهای قابل مصرف برای انسان نداده و نیز موجب آلوده شدن گوشتهای دیگر نشوند.
ه : مواد بسته بندی بایدبه طریق بهداشتی در جای خاص نگهداری شوند .
تجهیزات سرد کننده باید به گونه ای باشند که بتوانند حرارت داخل گوشت را در دمای پیش بینی شده دراین مقررات نگهدارند . این تجهیزات باید دارای یک سیستم تخلیه آب باشند بطوریکه تخلیه آب باعث آلودگی گوشت نشود.
کشتار گاه باید دارای آب پاکیزه ، تحت فشار و به میزان کافی باشد و دارای تجهیزاتی باشد که بتواند آب تمیز گرم به مقدار کافی تهیه کند.
مجرای آب کثیف باید از مجاری آب تمیز کاملا قابل تشخیص باشند.
استفاده از آب تمیز برای تمام مصارف اجباری است.گاهی بطور استثناء استفاده از آب غیر تمیز برای تولید بخار ، مبارزه بر علیه حوادث ، سرد کردن تجهیزات سرمایی و تخلیه پرها درکشتارگاه مجاز شده است مشروط بر آنکه مجاری این آبها نتوانند به جای آب تمیز مورداستفاده قرار گیرند و هیچگونه خطر الودگی گوشت ایجاد نکنند .
•    این مکانها باید طوری باشند که اعمال نظارت بهداشتی بتواند در هر لحظه بطور موثر انجام پذیرد.
•    کارمندان و کارگران باید دارای کمدهایی با دیوارها و کف صاف ، نفوذ ناپذیر قابل شستشو ،دستشویی دوش و توالت تمیز دارای سیفون باشند بطوریکه گوشت را آلوده نکند ، خط اتصال دیوار و کف باید گرد باشد .
•    در توالتها روی مکانهای کاری باز نشود ، دستشویی ها باید دارای آب جریان دار گرم و سرد یا مخلوط شده با مواد ضد عفونی کننده دستها باشند . همچنین دوشهای بهداشتی خشک کردن دست موجود باشد . بیشتر دستشویی ها قابل باز و بسته شدن با دست یا بازو نباشند. این دستشویی ها باید به تعداد کافی نزدیک توالتها باشند.
•    دستشویی و توالت کارگرانی که با حیوانات زنده کار میکنند باید مجزا از بقیه دستشویی ها باشد.

 کشتارگاه باید دارای مکانهای زیر باشد :
تمیز کردن وسایل حمل و نقل و صندوقهای حامل شتر مرغ
تمیز کردن وسایل حمل گوشت 
گاهی وجود این مکانها د ر کشتارگاه اجباری نیست مشروط بر اینکه این اعمال تمیز کردن درجای دیگری تحت نظارت سرویسهای دامپزشکی انجام گیرد
نحوه کار کشتارگاه
بهداشت افراد ( پرسنل ) ، مکانها و وسایل :
•    افرادی که با گوشتهای تازه خام یا بسته بندی شده سرو کار داشته یا در مکانهایی که در آنجا این گوشتها حمل یا بسته بندی میشوند فعالیت میکنند باید سرو کفشهایی تمیز داشته که به سادگی نیز قابل تمیز شدن باشند و نیز لباس کارشان به رنگ روشن و تمیز باشد .
•    افرادی که با گوشت تازه سروکاردارند باید در ابتدای هر روز لباس کار تمیز بپوشند و در صورت لزوم آنرا درطول روز عوض کرده و دستها را چندین بار در روز شسته و ضدعفونی کنند. همچنین این شستشو باید در آغاز کار و بعد از هر بار رفتن به توالت انجام گیرد.
•    کسانی که در تماس با حیوانات مریض یاگوشت آلوده بوده اند باید دستها و بازو ها را بلافاصله با آب گرم شسته و سپس ضد عفونی کنند.
•    کشیدن سیگار درمکانهای کاری و ذخیره گوشت و در سالنهایی که گوشت عبور میکندممنوع است.
•    هیچ حیوانی به جز دامها کشتاری نباید داخل کشتارگاه شود.
•    معدوم کردن جوندگان و حشرات باید بطور دائم انجام گیرد.
•    تجهیزات و ادواتی که برای کارکردن با حیوان زنده یا گوشت بکار رفته اند باید همیشه دروضعیت خوب و پاکیزه نگهداری شوند. آنها باید در هر روز کاری و از جمله در آغاز و پایان آن چند بار شستشو و ضد عفونی شوند.

بهداشت کشتار
فقط شترمرغهای زنده میتوانند داخل محل کشتار شوند. بلافاصله بعداز ورود در این مکانها حیوانات مذکور بایستی کشتار شوند.
خونگیری باید کامل بوده و طوری باشد که خون نتواند محلی غیر از کشتارگاه را الوده کند .
پرکنی باید بلافاصله و کامل باشد 
خارج کردن امعاء و احشاء باید بلافاصله پس از کشتار و تحت شرایط زیر انجام شود :
الف : حیوان کشتارشده باید طوری باز شود که داخل شکم و اعضاء قابل رویت باشد . به این منظور اعضای مورد بازدید ، باید از لاشه جدا شده یا به آن چسبیده باشند ، در صورتی که جدا شده اند باید همراه با لاشه سرد باشند .
ب : بعداز بررسی ، اعضا خارج شده از لاشه باید بلافاصله از آن جدا گردند و قسمتهای غیر قابل استفاده برای انسان بلافاصله برداشت شوند.
ج- تمیز کردن لاشه به کمک دستمال یا انبر ممنوع است .
قبل از بررسی دامپزشکی لاشه ، انجام هر عملی روی لاشه یا گوشت آن ممنوع است .
دامپزشک حق انجام هر عملی را که لازم بداند داراست .
گوشتهای ضبط شده یا گوشتهایی که برای انسان غیر قابل استفاده تشخیص داده شده ، پرها و ضایعات باید بلافاصله به مکانهایی برای این منظور حمل شوند و باید طوری با آنها کار کرد که باعث آلوده شدن گوشتهای تمیز نشوند.
بعد از بازدید دامپزشک و برداشت اعضا و شکم ، گوشت تازه حیوان باید بلافاصله تمیز و سرد شود ( به برودت قانونی و درمدت زمان کوتاه ذکر شده در قانون برسد .)
سرد کردن به روش غوطه ور کردن برای گوشتهایی که به حالت سرد شده و تازه به بازار می رود ممنوع است.
گوشت حیواناتی که به روش غوطه ور شدن سرد میشوند باید بلافاصله بعد از خارج کردن امعاء و احشاء بوسیله دوش بطور کامل شستشو شده و فورا غوطه ور شوند.
دوش باید طوری انجام شود که شستشو بطور کامل سطح داخل و خارج لاشه را در برگیرد که مقدار حداقل آب برای این کار 5/3 لیتر است .

روش سرد کردن بوسیله غوطه ور شدن به شکل زیر انجام می گیرد:
الف - لاشه از یک یا چند تشت آب یا آب و یخ عبور میکند. آب درون تشتها دائما تعویض میشوند ، تنها سیستمی قابل قبول است که لاشه ها بوسیله روش مکانیکی در داخل یک جریان آب درجهت مخالف هل داده شوند 
ب ـ درجه حرارت آب تشتها درمکان ورودی نباید از 16 و درمکان خروجی از 40 تجاوز کند.
ج- بایدبه شکلی باشد که درجه حرارت گوشت در کوتاهترین مدت به درجه حرارت بین صفر و 4 درجه سانتی گراد برسد .
د - حداقل مقدار آب برای این روش سرد کردن 6 لیتر است .
اگر از چند تشت استفاده میشود ، جریان آب تازه و جریان آب مصرف شده در هر تشت باید بگون ه ای تنظیم شود که مقدار آب درجهت حرکت لاشه ها از هر تشت به تشت بعدی کم شود و ضمنا آب تازه بین تشتها طوری توزیع شود که مقدار آب هنگام عبور از آخرین تشت از 2 لیتر کمتر نباشد . آب استفاده شده برای پرکردن اولین تشت در محاسبه این مقادیر به حساب نمی آید .
ه - لاشه ها در اولین تشت یا اولین قسمت دستگاه نباید بیش از نیم ساعت بمانند و همچنین در بقیه تشتها یا دستگاه نباید بیش از زمان لازم باقی بمانند.
بعد از هر توقف کاری دامپزشک کشتارگاه باید مطمئن شود که لاشه ها مطابق با ضوابط ذکر شده در بالا و قابل مصرف برای انسان هستند در غیر اینصورت باید بلافاصله گوشتهای غیر قابل مصرف به مکانهای مخصوص حمل شوند .
و : هردستگاه باید در هر هنگام که لازم شود و از جمله در انتهای هرنوبت کاری و حداقل یک بار درروز باید کاملا خالی ، تمیز و ضد عفونی شود.
ح : دستگاههای درجه بندی باید به طور دائم موارد زیر را کنترل و ضبط کنند:
مصرف آب دوش قبل از غوطه ور کردن
حرارت آب تشت یا تشتها درنقاط ورود وخروج لاشه ها
مصرف آب در جریان غوطه ورن شدن 
تعداد لاشه 
ط - نتایج کنترلهای مختلف انجام شده باید نگهداری شوند تا هرگاه دامپزشکی لازم دانست بتواند آنها را ببیند .
ی - کارکرد صحیح تجهیزات سردخانه و تاثیر آن بر بهداشت بوسیله روشهای میکروبیولوژی ( مقایسه آلودگی لاشه به تعداد کامل باکتری و آنتروباکتری ها قبل و بعد از غوطه ور کردن ) ارزیابی میشود.
این مقاسه باید در ابتدای شروع کار تجهیزات و سپس بطور متناوب و در هنگام تعویض دستگاها انجام شود.
کار دستگاههای مختلف باید طوری تنظیم شودکه نتایج آن ازنظر بهداشتی رضایت بخش باشد .
گوشتهای سردشده ، منجمدشده، خیلی منجمد شده باید در حرارتهای نگهداری شوند که متوالیا از مقادیر مقابل تجاوز نکند 4+ ، 12- و 18- درجه سانتیگراد
-خون باید در ظرفهای مخصوص اینکار جمع آوری شده و هرگز روی زمین پخش نشود. خون همراه با روده ها ، ضایعات ، لاشه های غیر قابل مصرف به کارخانه تبدیل ضایعات فرستاده میشود یا اینکه این ضایعات را با آهک مخلوط کرده برای تهیه کمپست مصرف میکنند.
کسانی که عملیات کشتار را انجام میدهند باید درهنگام کار دارای یک لباس کار به رنگ روشن و کاملا تمیز باشند. آنها باید قبل از شروع کار و هر وقت نیاز باشد دستهایشان را با اب و صابون بشویند و ناخنها را برس بزنند.
اگر تمام اعمال کشتار فقط توسط یک نفر انجام میگیرد آن شخص باید بعد از پرکنی دستهایش را شسته و ناخنهایش را برس بزند ( قبل از باز کردن شکم )
حیوانات کشتار شده و اعضایشان بایدقبل از فروش درظروف سرد شده قرار داده شوند.